Η ουσιαστική παράκαμψη της ενημέρωσης και διαβούλευσης....
Όταν προβλέπεται ότι η υλοποίηση κάποιας σχεδιαζόμενης ενέργειας της Διοίκησης ενδέχεται να επηρεάσει τις υφιστάμενες κοινωνικές, πολιτισμικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές συνθήκες του τόπου στον οποίο σχεδιάζεται να υλοποιηθεί, τότε η Διοίκηση έχει υποχρέωση να ενημερώσει πρώτα και να διαβουλευθεί στη συνέχεια με την τοπική κοινωνία, να ζητήσει τη δική της επί του θέματος άποψη και να την συμπεριλάβει στα κριτήρια με τα οποία θα λάβει εκείνη μετά τις αποφάσεις της για προχώρηση σε εφαρμογή ή όχι του συγκεκριμένου σχεδίου.
Η υποχρέωση αυτή της Διοίκησης επιβάλλεται από το δικαίωμα των πολιτών (ατόμων, όπως και νομικών προσώπων, ενώσεων, οργανώσεων ή ομάδων των προσώπων αυτών) να έχουν πλήρη και ελεύθερη πρόσβαση στα σχεδιαζόμενα και στις αποφάσεις της Διοίκησης που μπορούν κατά οποιονδήποτε τρόπο να επηρεάσουν τη ζωή και το περιβάλλον τους (άρθρο 24 παρ. 1 και άρθρο 10 παρ. 3 του Συντάγματος, Οδηγία 2003.4/ΕΚ (σύμβαση Aarhus) και κανονισμός 1367/2006).
Το πνεύμα όμως και ο σκοπός της παραπάνω υποχρέωσης της Διοίκησης μπορεί να καταστρατηγηθούν, επειδή η νομοθεσία δεν έχει ορίσει αυστηρά την υποχρεωτικότητα της προς τα κάτω διάχυσης της πληροφορίας για τα σχετικά θέματα μέχρι του επιπέδου του πολίτη, πριν αυτά φτάσουν στο στάδιο των αποφάσεων. Οπότε η σχετική πληροφόρηση μπορεί να φτάσει μόνο και να περιοριστεί μέχρι κάποια ενδιάμεση διοικητική ιεραρχική βαθμίδα και να μην προωθηθεί παρά σε λίγους (θα μπορούσε και επιλεγμένους) φορείς που τους παρέχεται η δυνατότητα να τη σχολιάσουν και την κρίνουν μακριά και εν αγνοία της κοινωνίας των πολιτών.
Έτσι, η σχετική πληροφόρηση δεν προωθείται πέρα από έναν τέτοιο περιορισμένο κύκλο. Δεν προωθείται προς τα κάτω. Δεν προωθείται προς το «κοινό». Δεν προωθείται προς τους απλούς πολίτες. Και αυτό, όταν αποκαλυφθεί, δημιουργεί σε αυτούς τους τελευταίους την απόλυτα δικαιολογημένη αίσθηση, πιο συχνά τη βεβαιότητα, κάποιας μεθόδευσης. Και την απόλυτα δικαιολογημένη επίσης υπόνοια πως μια τέτοια μεθόδευση -που το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο δεν μπορεί δυστυχώς να την αποκλείσει- οφείλεται στο φόβο της Διοίκησης, από την κεφαλή της ή από κάποια της ενδιάμεση βαθμίδα, ότι η γνώμη των απλών πολιτών μπορεί να μην ευνοήσει την έγκριση κάποιων σχεδίων για τα οποία υπάρχει (εν κρυπτώ) προειλημμένη η απόφαση υλοποίησής τους.
Έτσι, με αυτή τη νομική ατέλεια, που δεν μοιάζει να είναι καθόλου τυχαία, μπορεί να καταστρατηγείται το πνεύμα και ο σκοπός της υποχρέωσης της Διοίκησης για πληροφόρηση και διαβούλευση με τους απλούς πολίτες, ενώ το γράμμα του ενός ανάπηρου νομικού πλαισίου τηρείται.
Με μια τέτοια, στα όρια της νομιμότητας κατά το γράμμα, αλλά μη υπηρετούσα καθόλου το πνεύμα και το σκοπό της υποχρέωσης για ενημέρωση και διαβούλευση με το κοινό εγκρίθηκε η ΣΜΠΕ (Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Ήπειρο. Και η Διοίκηση προχώρησε παραπέρα, πάλι χωρίς ενημέρωση και διαβούλευση με την τοπική κοινωνία, τους απλούς πολίτες, στην αδειοδότηση της έρευνας και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στην παραχωρησιούχο κοινοπραξία. Καταστρατηγώντας και αυτήν ακόμα την προϋπόθεση που είχε τεθεί από την ίδια τη ΣΜΠΕ για την προχώρηση προς έγκριση και την ανάθεση υλοποίησης του σχεδίου αυτού.
Μια κατόπιν εορτής ενημέρωση, επιστημονικές παρουσιάσεις και προχωρημένα μαθήματα σε μη φοιτητικό ακροατήριο, απεραντολογίες επί μη θεμάτων, υποσχέσεις, λόγια καθησυχασμού.
Αντί λοιπόν έγκαιρης και ουσιαστικής ενημέρωσης και διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία, είχαμε μιαν εσπευσμένη, υπό το κράτος προφανούς μέγιστης ανησυχίας από την πλευρά του υπουργείου, αλλά φευ, κατόπιν εορτής ενημέρωση της ξεχασμένης τοπικής κοινωνίας. Που κάποιοι αργά θυμήθηκαν ότι υπάρχει και αυτή. Σαν κάποιους «υποδειγματικούς» γονείς που γυρίζουν στο εστιατόριο όπου έτρωγαν για να πάρουν το παιδί τους που ξέχασαν φεύγοντας. Και που το αγκαλιάζουν μετά στοργικά, το φιλούν και του τάζουν πολλά δώρα και γλυκίσματα.
Επιστρατεύτηκαν επικεφαλής, διευθυντές και προϊστάμενοι, κλήθηκαν εσπευσμένα και ανεξάρτητοι επιστήμονες που άφησαν τις ακαδημαϊκές τους ασχολίες για να συμμετάσχουν στην κατόπιν εορτής ενημέρωση, έγιναν δεκάωρα επιστημονικά σεμινάρια, αναλώθηκαν ώρες και ώρες για να καθησυχαστούν ανύπαρκτοι φόβοι για το ανύπαρκτο ενδεχόμενο των ισχυρών «επαγόμενων σεισμών»- για τους οποίους να σημειωθεί κανένας εκ των συμμετεχόντων πολιτών δεν είχε σηκωθεί να εκφράσει φόβους, έλα όμως που οι αρμόδιοι του υπουργείου είδαν κάτι αναρτήσεις στο facebook που αναπαρήγαγαν δημοσιεύματα περί τέτοιων σεισμών και θέλησαν να καλύψουν και αυτήν την τρύπα κουβαλώντας και δύο σεισμολόγους, τον ένα μάλιστα αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό, ξοδεύτηκε δε για αυτόν τον ανύπαρκτο φόβο και αυτό το ανύπαρκτο ενδεχόμενο ο μισός χρόνος της ενημέρωσης.
Εξετάστηκαν και αποκλείστηκαν κατά τα δεκάωρα σεμινάρια τα ενδεχόμενα ατυχημάτων, αλλά δεν αποκλείστηκαν οι φόβοι για το ενδεχόμενο να εγκατασταθούν τα γεωτρύπανα και να δουλέψουν έστω και στην εντέλεια, έστω και με όλες τις προδιαγραφές ασφαλείας, έστω και με συνεχή και καθημερινή επίβλεψη από επιτροπές επιτήρησης.
Γιατί οι κατόπιν εορτής επισκέπτες δεν αντιλήφθηκαν ούτε κατά το ελάχιστο πως το κυρίαρχο πρόβλημα που απασχολεί την τοπική κοινωνία δεν είναι τα πιθανά καταστροφικά συμβάντα που παρουσιάστηκαν από αυτούς ως εξαιρετικά απίθανα, και που μπορεί να είναι, αλλά η εξαιρετικά πιθανή αλλαγή εκείνου που σήμερα συνιστά αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «Ηπειρωτικότητα», ως η οικεία και αγαπημένη σε όσους λατρεύουν αυτόν τον τόπο φυσιογνωμία και αύρα του.
Αυτού ακριβώς που συνιστά την εντελώς ιδιαίτερη περιβαλλοντική, πολιτισμική και παραγωγική του ταυτότητα. Αλλά θα καθορίζεται από την γεωτρητική, διαμετακομιστική, αποθηκευτική και μεταφορτωτική δραστηριότητα που θα έχει σχέση με υδρογονάνθρακες, όπως τόσο γλαφυρά την παρουσίασαν οι κατόπιν εορτής επισκέπτες. Δεν αντιλήφθηκαν δηλαδή οι τελευταίοι αυτοί τη βεβαιότητα των ανθρώπων αυτού του τόπου ότι ο «θησαυρός» των υδρογονανθράκων απειλεί να αλλάξει έτσι κι’ αλλιώς ριζικά την καθημερινότητα της ζωής και των ασχολιών τους, κάτι που κανένας από τους κατόπιν εορτής επισκέπτες δεν τόλμησε να αμφισβητήσει. Και πως η αλλαγή αυτή δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα είναι προς το καλύτερο για τους κατοίκους αυτού του τόπου όπως οι ίδιοι το εννοούν και το θέλουν.
Δεν αντιλήφθηκαν οι κατόπιν εορτής επισκέπτες τη βεβαιότητά των απλών πολιτών πως τα γεωτρύπανα, μαζί με τις φωλιές των υδρογονανθράκων, κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, θα διαπιστωθεί πως τρύπησαν και τον ασκό του Αιόλου. Και δεν αντιλήφθηκαν οι κατόπιν εορτής επισκέπτες την αποφασιστικότητα της βάσης της τοπικής κοινωνίας, των απλών πολιτών της δηλαδή, να είναι αυτοί και κανένας άλλος που θα καθορίσει τη μελλοντική αναπτυξιακή πορεία του τόπου τους. Που, για να το μάθουν και οι κατόπιν εορτής επισκέπτες, όπως το έμαθα κι’ εγώ, τον έχουν ήδη επιλέξει. Και δεν είναι καθόλου σχετιζόμενος με την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Μήπως αυτός ήταν ο λόγος για τη μεθόδευση της μη προς τα κάτω διάχυσης της ενημέρωσης και της μη διαβούλευσης με την κοινωνική βάση, με τους απλούς πολίτες αυτού του τόπου;
Δεν τα κατάλαβαν όλα τα παραπάνω οι κατόπιν εορτής επισκέπτες. Κατάλαβαν μόνο, όπως είπαν, ότι η επίσκεψή τους στους δύο ηπειρώτικους Δήμους τους έκανε περισσότερο σοφούς. Έτσι νόμισαν και έτσι είπαν αποχαιρετώντας το «κοινό» για να επιστρέψουν στη δική τους οικεία καθημερινότητα, στις συσκέψεις τους και στις επαφές τους με λιγότερο ζόρικα και πιο πειθήνια ακροατήρια.
Ο μόνος άλλος που δεν κατάλαβε τίποτα, με την έννοια πως δεν του καιγόταν καρφί για την όλη εκδήλωση και τις κουραστικές και ανούσιες γι’ αυτόν συζητήσεις, και ο οποίος έφυγε τόσο σοφός όσο ήταν και όταν ήρθε σ’ αυτήν, ήταν ο κ. Νικολάου της Repsol. Γιατί αυτός ξέρει, δεν έχει απορίες και δεν του χρειάζεται να μάθει τίποτα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου