Η αγροτική εξέγερση του 1928 και τα κρατικά δάνεια με ρήτρα υποτέλειας

«Το κράτος με τη μορφή ληστών και πάνοπλων χωροφυλάκων, γυρίζει στην Κρήτη για την είσπραξη των φόρων από τους φτωχούς Κρητικούς».

Εφημερίδα “Η Πρωία”, 2 Φεβρουαρίου 1928

***

«Η Κυριακή 29 Ιανουαρίου θα μείνει ιστορική για....

την πόλη μας. Μόνο οι εναντίον των Τούρκων επαναστάσεις του Κρητικού λαού δύνανται να παραβληθούν με τα σημερινά γεγονότα. Από χτες Σάββατο, χιλιάδες προκηρύξεις της Κομμουνιστικής Οργάνωσης καλούσαν τον Εργατικό και Αγροτικό λαό σε συλλαλητήριο εναντίον των φόρων, εναντίον των εξοπλισμών και των δανείων, επ' ευκαιρία της 4ης επετείου του θανάτου του Λένιν.

Μεγάλες διαστάσεις παίρνει η κινητοποίηση των αγροτών της Κρήτης κατά των φορολογικών μέτρων της κυβέρνησης. Στο Ηράκλειο, οργανώνεται παλλαϊκό συλλαλητήριο. Πάνω από 5.000 ένοπλοι κυκλώνουν τη νομαρχία και διαδηλώνουν την απόφασή τους να υπερασπίσουν τη ζωή τους πιο αποφασιστικά, αν η κυβέρνηση απορρίψει τα δίκαια αιτήματά τους».

Ανταπόκριση από το Ηράκλειο στον «Ριζοσπάστη» 2 Φλεβάρη 1928

Είναι καταπληκτικές οι ομοιότητες που υπήρχαν στις αρχές του 1928, με την σημερινή εποχή. Ήταν και τότε μια περίοδος που η χώρα μας βρισκόταν σε ένα είδος μνημονίων με μορφές διεθνούς επιτήρησης από τους Ευρωπαίους «συμμάχους» και τις ΗΠΑ.

Το αστικό κράτος βρισκόμενο μπροστά στην χρεοκοπία –που τελικά δεν την απέφυγε τον Μάη του 1932 όταν ο Ελ. Βενιζέλος κήρυξε παύση πληρωμών- βρήκε την «λύση» στην ίδια πολιτική που εφαρμόζει και σήμερα. Να πληρώσει την κρίση ο φτωχός λαός. Φόροι επί φόρων, έκτακτοι και τακτικοί, χαράτσια σε κάθε οικονομική δραστηριότητα. Σαν αγροτική χώρα εκείνη την εποχή η Ελλάδα η κυβέρνηση βρήκε σαν εύκολα θύματα τους αγρότες.

Τα όσα συνέβησαν στην Κρήτη είναι χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με όσα δημοσίευε ο τύπος της εποχής, μόνο στην περιοχή του Ηρακλείου  1.500 αγρότες θα έπρεπε να πληρώσουν 1,5 εκατομμύριο δραχμές, δηλαδή μέσο όρο από 10.000 δραχμές ο καθένας, ποσό τεράστιο για την εποχή.

Οι χωροφύλακες που αναλαμβάνουν να εισπράξουν αυτούς του φόρους βρίσκονται μπροστά στην λαϊκή οργή. Το πλήθος έχει εξαγριωθεί.

Ένα ανοργάνωτο, αλλά μαζικό αγροτικό κίνημα ξεκινάει αρχικά απ’ την Κρήτη με αγρότες να πυρπολούν την φορολογική υπηρεσία στην Μεσσαρά Ηρακλείου και να πραγματοποιούν μαζικές διαδηλώσεις.
Η κρατική τρομοκρατία που πάει να επιβληθεί με την επέμβαση στρατού και χωροφυλακής αποδείχτηκε αναποτελεσματική αφού συνάντησε την καθολική αντίδραση του κόσμου. Σταδιακά η εξέγερση που συγκλόνισε την μεγαλόνησο μεταδίδεται σε όλη την Ελλάδα. Οδηγεί σε ανατροπή την κυβέρνηση Ζαϊμη και στην επιστροφή του Ελευθερίου Βενιζέλου στην κυβερνητική εξουσία, στην τελευταία του θητεία ως πρωθυπουργού, την περίοδο 1928-32

Για να είναι πιο ολοκληρωμένη η ανάρτησή μας δημοσιεύουμε ένα κείμενο από την ιστοσελίδα "Ημεροδρόμος" που υπογράφει ο Δάνης Παπαβασιλείου.

Δάνεια με το στανιό, με ρήτρα… υποτέλειας!

Στις 19 Ιανουαρίου του 1928 η Ελλάδα υποχρεώνεται, ύστερα από συμφωνία, να αναγνωρίσει ότι όφειλε στις ΗΠΑ 18.127.000 δολάρια από τις πιστώσεις που είχαν παραχωρηθεί από αυτές και τους τόκους τους.

Ήταν μια ακόμη ληστρική συμφωνία, μια λεόντειος συμφωνία, που έδενε χειροπόδαρα τη χώρα και την παρέδιδε στους πιστωτές της. Το μέγεθος της ληστείας αποκαλύπτεται από το γεγονός ότι το δάνειο που είχε πάρει από τις ΗΠΑ ήταν 5,5 εκατομμυρίων δολαρίων και το τελικό ποσό που θα πλήρωνε ήταν κατά 330% μεγαλύτερο!

Πρόκειται για την πρώτη μεγάλης κλίμακας έφοδο του αμερικανικού κεφαλαίου στην Ελλάδα, αφού μέχρι τότε κυριαρχούσε το αγγλικό και το γαλλικό κεφάλαιο. Εξάλλου, όπως είναι γνωστό, από το 1898 είχε επιβληθεί στην Ελλάδα καθεστώς «Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου», με το οποίο δινόταν η δυνατότητα στους μεγάλους πιστωτές της (Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ) να ελέγχουν τα έσοδα και τα έξοδα του κράτους, όπως και να καθορίζουν τον τρόπο πληρωμής των χρεών και των δανείων της.

Εφημερίδα «Πρωία» της 1ης Φεβρουαρίου 1928

Κατά σύμπτωση, στις 19 Γενάρη 1928, τη μέρα που υπογράφηκε η ληστρική συμφωνία με τους Αμερικανούς στο χωριό Μούρες του Ηρακλείου Κρήτης πάνω από 700 αγρότες κύκλωσαν τα γραφεία της Εφορίας και έκαψαν τα αρχεία της, ενώ στην πόλη οργανώθηκε παλλαϊκό συλλαλητήριο, στο οποίο 5 περίπου χιλιάδες αγρότες και εργαζόμενοι απαίτησαν μαχητικά την κατάργηση της βαριάς φορολογίας.

Το «δάνειο της σταθεροποίησης»…

Λίγες μέρες μετά, στις 29 Μαρτίου 1928, κυρώνεται το λεγόμενο τριμερές δάνειο ή «δάνειο σταθεροποίησης». Ενα από τα πολλά δάνεια που συνήψαν οι αστικές κυβερνήσεις της χώρας μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ο υπερδανεισμός από τις «μεγάλες δυνάμεις» υπήρξε, αφ’ ενός, ο σημαντικότερος παράγοντας για την ολοκληρωτική εξάρτηση της χώρας, αφ’ ετέρου, η αιτία για μια άνευ προηγουμένου σκληρή πολιτική για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα.

Η Ελλάδα μπήκε στο στάδιο της μερικής προσωρινής σταθεροποίησης καθυστερημένα, εξαιτίας των συνεπειών που είχε στην οικονομία της η Μικρασιατική Εκστρατεία. Η άρχουσα τάξη εφάρμοσε πολιτική σταθεροποίησης, δυναμώνοντας την εξάρτηση της χώρας από το ξένο κεφάλαιο, εντείνοντας την εκμετάλλευση των εργαζομένων και το χτύπημα των αγώνων τους, περιορίζοντας τις συνδικαλιστικές και πολιτικές ελευθερίες.

Η οικονομική εξάρτηση δυνάμωσε τα χρόνια αυτά με τη μεγάλη τοποθέτηση ξένων κεφαλαίων, κυρίως με τη μορφή δανείων προς το δημόσιο, που έφτασαν τα 907.800.000 χρυσά φράγκα, που προέρχονταν: από την Αγγλία τα 48%, από τις ΗΠΑ (προσφυγικό δάνειο) τα 31%, από το Βέλγιο (δάνειο ύδρευσης) τα 12%, από τη Σουηδία (δάνειο σιδηροδρόμων) τα 6%, από τη Γαλλία, την Ολλανδία και την Ελβετία (παραγωγικό δάνειο) τα 3%.

Από τα εξωτερικά δάνεια η επιβάρυνση του κάθε Έλληνα έφθασε στα 80 δολάρια, πλησίασε δηλαδή στο ετήσιο εισόδημα που ήταν 90 δολάρια. Με τα δάνεια αυτά διείσδυσε ακόμη περισσότερο στην ελληνική οικονομία το ξένο κεφάλαιο, κυρίως το αγγλοαμερικανικό, με τις εταιρίες «Πάουερ», «Ούλεν», «Χάμπρο», «Φαουντέισιον» και «Σέλεκμαν».

Το «τριμερές δάνειο» αποτελούσε μέρος του «Πρωτοκόλλου της Γενεύης», το οποίο υπογράφηκε στις 15 Σεπτέμβρη 1927. Ήταν ύψους 206 εκατομμυρίων χρυσών γαλλικών φράγκων και εκδόθηκε με σκοπό «τη σταθεροποίηση του ελληνικού χρήματος, την εξόφληση ενός μέρους των κρατικών οφειλών και τη συνέχιση του έργου της αποκατάστασης των προσφύγων».

Οι κυβερνήσεις, εκείνης της εποχής, υπό τον Αλέξανδρο Ζαΐμη έριξαν στις πλάτες των εργαζομένων καινούριους φόρους. Την οικονομική σταθεροποίηση την εννοούσαν σαν καθήλωση των ημερομισθίων και μισθών, σαν απόρριψη κάθε αιτήματος των εργατών και αγροτών για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους.-

tsak-giorgis