Βίντεο απο την Ενημέρωση - Ανοιχτή συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο Συνεδριακό Κέντρο στα Άνω Πεδινά ΖΑΓΟΡΙ ώρα 10.00 το Σάββατο 9 Δεκεμβρίου 2017.
για την εξόρυξη Yδρογονανθράκων (Πετρέλαιο) στη ΗΠΕΙΡΟ.
Η
κατάσταση όπως προκύπτει από τη ΣΜΠΕ, με απλά λόγια και αριθμούς από
τον ομότιμο Καθηγητή Σαράντη Δημητριάδη.
Το κείμενο που ακολουθεί είναι η εισήγηση του ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ κ. Σαράντη Δημητριάδη στις εκδηλώσεις ενημέρωσης για τους Υδρογονάνθρακες σε Ζαγόρι και Ζίτσα, στις 9 & 10 Δεκεμβρίου 2017....
Δεν υπάρχει καμιά αμφισβήτηση πως το πολυτιμότερο κεφάλαιο της Ηπείρου είναι η φυσιογνωμία της. Το μοναδικό της φυσικό περιβάλλον και η εξίσου μοναδική και ζηλευτή πολιτιστική της ταυτότητα. Αυτά τα δύο σε συνδυασμό την αναδεικνύουν, την κάνουν ξεχωριστή, μοναδική σχεδόν, και θα πρέπει αλώβητα μαζί τα δυο να αποτελούν την αδιαπραγμάτευτη βάση της σημερινής και μελλοντικής της εξέλιξης.
Αυτά εξάλλου διαμόρφωσαν με τους αιώνες και τους ανθρώπους της και τους έκαναν ξεχωριστούς. Τίποτα δεν χαρίστηκε στους ηπειρώτες πέρα από το επιβλητικό σκληρό τοπίο, τα υπέροχα δάση, τον καθαρό της αέρα, το καθαρό και άφθονο νερό και την ικανότητά τους να αποτιμούν τις υλικές αξίες με τη σοφία που χαρίζει το κοίταγμα του κόσμου από τα κορφοβούνια του τόπου τους. Όλα τ’ άλλα τα κέρδισαν με μακρόχρονο, συλλογικό και πάρα πολύ μόχθο. Αυτά όλα, τα χαρισμένα από τη φύση και τα αποκτημένα με μόχθο γενιών και γενιών είναι η κληρονομιά των ηπειρωτών που πρέπει να τη διαφυλάξουν ως μοναδική παρακαταθήκη. Και πάνω στην παρακαταθήκη αυτή να συνεχίσουν χτίζοντας και το μέλλον τους.
Σήμερα η Ήπειρος αντιμετωπίζει μια σημαντικότατη πρόκληση. Την προοπτική (όχι ακόμα βεβαιότητα) να μετατραπεί σε πετρελαιοπαραγωγό περιοχή. Πράγμα που ασφαλώς και θα επηρεάσει δραματικά τη φυσιογνωμία της. Κάποιοι θα σας πουν προς το καλύτερο, άλλοι θα εκτιμήσουν προς το χειρότερο.
Η εξόρυξη υδρογονανθράκων στην Ήπειρο προτείνεται όταν η ήδη επελαύνουσα κλιματική αλλαγή επιβάλλει σε παγκόσμια κλίμακα την όσο το δυνατόν ταχύτερη απεξάρτησή μας από τη χρήση ορυκτών καυσίμων. Εδώ λοιπόν, στην Ήπειρο, προτείνεται ακριβώς τώρα η εξόρυξη αυτού από το οποίο όλη η ανθρωπότητα προσπαθεί να απεξαρτηθεί. Το πρώτο που πρέπει να αναρωτηθούμε λοιπόν είναι αν κάτι τέτοιο μπορεί να θεωρηθεί εκσυγχρονισμός ή αναχρονισμός. Και το δεύτερο αν η εξόρυξη των υδρογονανθράκων στην Ήπειρο θα συμβάλλει και θα εκτοξεύσει την ανάπτυξή της ή μήπως θα αποτελέσει πλήγμα στις ήδη υπάρχουσες, που δεν είναι λίγες ούτε ασήμαντες, αναπτυξιακές της προοπτικές.
Όσοι προωθούν και υποστηρίζουν την υλοποίηση των εξορύξεων υδρογονανθράκων καθησυχάζουν τις εύλογες ανησυχίες των ηπειρωτών υποστηρίζοντας ότι οι όποιες αρνητικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες της αναπότρεπτης που θα υπάρξει μετατροπής της φυσιογνωμίας της Ηπείρου θα είναι ήπιες και απολύτως αναστρέψιμες ύστερα από 30 με 40 χρόνια. Πως επίσης «τα πάντα θα γίνουν σε πλήρη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία και θα τηρηθούν απαρέγκλιτα οι εθνικοί και διεθνείς κανονισμοί -σύμφωνα με τους κανόνες Επιστήμης και Τέχνης Έρευνας» (αυτά όλα δηλαδή που θα τα βρείτε γραμμένα απαράλλακτα σε όλες τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που εκπονούνται για περιπτώσεις ανάλογες με τη δική σας).
Οι δεύτεροι επισημαίνουν τις πολλές και σημαντικές αρνητικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες που θα προκαλέσει μια τέτοιας φύσης και έκτασης στροφή στις παραγωγικές και αναπτυξιακές προτεραιότητες της Ηπείρου.
Και εσείς, οι απλοί πολίτες, χωρίς να έχετε σχεδόν καθόλου ενημερωθεί για τα σχεδιαζόμενα από τους αρμόδιους προς τούτο φορείς και μάλιστα με τον τρόπο και την πληρότητα που η κοινοτική και εθνική μας νομοθεσία επιβάλλει -όπως διαπιστώνω από κάποιες πρώτες μου εδώ επαφές και συζητήσεις- καλείστε να κρίνετε αν η εξόρυξη υδρογονανθράκων είναι για το καλό το δικό σας και του τόπου σας ή όχι.
Προσωπικά ήρθα εδώ ανταποκρινόμενος σε πρόσκλησή σας. Και να δηλώσω απ’ την αρχή πως δεν ήρθα για να σας καθησυχάσω. Αυτό φαντάζομαι το κάνουν άλλοι που αυτή είναι η δουλειά τους (και αν δεν το έκαναν ήδη, σύντομα θα σπεύσουν τώρα να το κάνουν). Αλλά ούτε και ήρθα για να σας πω ψέματα διαστρέφοντας δεδομένα και μεγεθύνοντας υπέρμετρα τις αναπόφευκτα αναμενόμενες αρνητικές πραγματικότητες. Απλά θα τις επισημάνω όπως εγώ τις αντιλαμβάνομαι και εκτιμώ, με βάση τα αναφερόμενα στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και στο Σχέδιο Δράσης της σύμπραξης των εταιρειών στις οποίες χορηγήθηκε ήδη η άδεια έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στον τόπο σας. Δικό σας είναι μετά το καθήκον να βάλετε τα πράγματα στο ζύγι και να πάρετε τις δικές σας αποφάσεις. Μην ξεχνώντας βέβαια πως οι περισσότεροι που θα μοιραστούν τα όποια τυχόν κέρδη από την μετατροπή της Ηπείρου σε πετρελαιοπαραγωγό περιοχή δεν θα είναι ηπειρώτες, τις όποιες όμως αρνητικές συνέπειες από μια τέτοια μετάλλαξη της Ηπείρου θα τις φορτωθούν αποκλειστικά οι ηπειρώτες, εσείς, και ο τόπος τους, ο δικός σας τόπος.
Το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η υπόθεσή σας είναι πέραν της στάθμισης της μηδενικής λύσης, της μη πραγματοποίησης δηλαδή της εξόρυξης και κατά συνέπεια και της σχετικής έρευνας. Της μηδενικής λύσης που πάντοτε (υποτίθεται πως) εξετάζεται στις περιβαλλοντικές μελέτες και πάντοτε, χωρίς καμία εξαίρεση, κρίνεται από τους συντάκτες των σχετικών μελετών πως δεν είναι η πιο συμφέρουσα λύση. Να πω εδώ πως προσωπικά απορώ γιατί στις μελέτες αυτές μπαίνουν στον κόπο και κάνουν πως τάχα την εξετάζουν και αυτήν ως ενδεχόμενο. Αφού πάντοτε χωρίς εξαίρεση την απορρίπτουν. Επιστρατεύοντας δε ενίοτε και αστεία επιχειρήματα, όπως στην ΣΜΠΕ που αφορά την περίπτωσή σας όπου μεταξύ άλλων υπάρχει και το επιχείρημα πως αν οι εξορύξεις υδρογονανθράκων δεν υλοποιηθούν θα υπάρξει στον τόπο σας αύξηση του αλκοολισμού και των ψυχικών ασθενειών!! Θέλουν με άλλα λόγια να σας κάνουν να πιστέψετε ότι για να αποτραπεί μια αύξηση του αλκοολισμού και των ψυχικών ασθενειών στον τόπο σας πρέπει οπωσδήποτε να βρεθούν υδρογονάνθρακες και να εξορυχθούν. Και ότι εκεί που παρατηρούνται τέτοιες αυξήσεις στον αλκοολισμό και τις ψυχικές ασθένειες είναι γιατί δεν γίνονται εξορύξεις υδρογονανθράκων.
Αυτοί, η σύμπραξη των εταιρειών και το αρμόδιο υπουργείο, που σας βεβαιώνουν για «την απαρέγκλιτη τήρηση των εθνικών και διεθνών κανονισμών» είναι ακριβώς εκείνοι που παρέλειψαν με απαράδεκτο τρόπο κάτι πολύ βασικό που οι εθνικοί και διεθνείς κανονισμοί επιβάλλουν σε τέτοιες περιπτώσεις: την εκτενή και σύμφωνα με τους κανονισμούς αυτούς διαβούλευση με την τοπική κοινωνία που έπρεπε να έχει προηγηθεί σε πολύ προηγούμενο στάδιο, όταν δεν είχε ακόμα ληφθεί καμία οριστική απόφαση και όταν όλα τα ενδεχόμενα ήταν ακόμα ανοικτά. Η δε γνώμη του «κοινού», όλων των πολιτών δηλαδή της τοπικής κοινωνίας, μετά από μια τέτοια εκτενή διαβούλευση θα έπρεπε να είναι βαρύνουσα στη λήψη της όποιας απόφασης. Και έτσι, χωρίς καμία πληροφόρηση, βρίσκεστε τώρα στο στάδιο έναρξης της υλοποίησης της πρώτης φάσης του Περιβαλλοντικού Σχεδίου Δράσης της αναδόχου εταιρείας που ανέλαβε το έργο. Στην πρώτη αυτή φάση θα επικεντρωθώ κατ’ αρχήν στη συνέχεια για δύο λόγους. Πρώτον επειδή για τη φάση αυτή υπάρχουν ποσοτικά στοιχεία εκτίμησης του περιβαλλοντικού και κοινωνικού της αποτυπώματος από την εταιρεία και δεύτερο γιατί η όποια πιθανότητα αναστροφής της κατάστασης και ακύρωσης των σχεδίων εξόρυξης σχεδόν μηδενίζεται αν η πρώτη φάση ολοκληρωθεί και υπάρξει προχώρηση στη δεύτερη φάση, εκείνη δηλαδή της βαθιάς γεώτρησης και στην τρίτη, εκείνη της δεύτερης βαθειάς γεώτρησης. Οπότε τότε μόνο η πλήρης αποτυχία των γεωτρήσεων αυτών να φτάσουν σε απολήψιμο κοίτασμα υδρογονανθράκων -κάτι που δεν αποκλείεται βέβαια- θα είναι ο παράγοντας που θα συντελέσει στην αποχώρηση της εταιρείας και σε ακύρωση των σχεδίων της. Τότε όμως θα έχουν ήδη επισυμβεί σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και αυτό θα είναι και το μόνο που θα έχει μείνει από όλη αυτή την ιστορία. Και βέβαια, για όσους έχουν λόγους να ανησυχούν σοβαρά, δε νομίζω πως αρκούν οι προσευχές και η αναμονή μιας τελικής αποτυχίας του εγχειρήματος ύστερα από κάποια χρόνια.
Τι αναμένεται να γίνει κατά τη φάση των σεισμικών ερευνών.
Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Χερσαίας Σεισμικής Έρευνας θα υπάρξει δισδιάστατη σεισμική διερεύνηση σε κάναβο γραμμών συνολικού μήκους 575,5 km. Ο κάναβος επί του οποίου θα γίνουν οι σεισμικές έρευνες καλύπτει το μέγιστο του νομού Ιωαννίνων και μεγάλο μέρος του νομού Θεσπρωτίας. Κατά την εταιρεία η έκταση που θα θιγεί από τη σεισμική έρευνα είναι μόνο το 0.046 % της όλης αδειοδοτημένης για έρευνα έκτασης. Μια ματιά εν τούτοις στην εικόνα 5.1-1 του Περιβαλλοντικού Σχεδίου Δράσης δείχνει την ευρύτητα της χωρικής κατάληψης από τα 575,5 km του κάναβου των σεισμικών γραμμών, βρίσκω δε εξωπραγματική την παραδοχή πως η όποια επέμβαση στον περιβάλλοντα χώρο κάθε σεισμικής γραμμής θα περιοριστεί στο 1,5 μέτρα εκατέρωθέν της.
Τον κάναβο των σεισμικών ερευνών αποτελούν 7 γραμμές με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ και 8 γραμμές με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ. Η βραχύτερη από αυτές τις γραμμές έχει μήκος 24 km και η μεγαλύτερη 58 km.
Οι σεισμικές έρευνες θα γίνουν με σειρές γεωτρήσεων επί του εδάφους κατά μήκος κάθε γραμμής του κάναβου όπου θα τοποθετηθούν εκρηκτικά. Οι αποστάσεις μεταξύ δύο διαδοχικών τέτοιων γεωτρήσεων θα είναι κατά μέσο όρο 50 μέτρα (από 25 έως 100 μέτρα). Με δεδομένο ότι το συνολικό μήκος των γραμμών του κάναβου είναι 575,5 km, ο συνολικός αριθμός των γεωτρήσεων που θα απαιτηθούν για την γέμισή τους με εκρηκτικά θα είναι 11.482 (575.500 / 50 = 11.510 – 28 = 11.482). Το 28 είναι το μισό του 56 που είναι ο αριθμός των σημείων τομής μεταξύ των γραμμών με τις διαφορετικές κατευθύνσεις (7 x 8 = 56 /2 = 28). Στο Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης της εταιρείας οι αριθμοί αυτοί είναι λίγο διαφορετικοί (11.500 και 38 αντίστοιχα) και αυτοί πρέπει να ληφθούν τελικά υπόψη.
Σε κάθε μία από τις 11.500 γεωτρήσεις (που θα έχουν βάθος 10 μέτρα) θα χρησιμοποιηθούν για γέμισμα της κάθε μιας 8 κιλά εκρηκτικών. Στις υπόλοιπες 38 βαθύτερες γεωτρήσεις (βάθους 20 μέτρων), οι οποίες αντιστοιχούν στις διασταυρώσεις των γραμμών του κάναβου, θα χρησιμοποιηθούν για γέμισμα της κάθε μιας 14 κιλά εκρηκτικών.
Κατά τη διάρκεια κάθε ημέρας θα γίνονται οι εργασίες αποψίλωσης γύρω από τα σημεία των γεωτρήσεων, η ανόρυξη των γεωτρήσεων με επί τόπου μεταφερόμενα γεωτρύπανα και το γέμισμά τους με εκρηκτικά. Με το πέρας της κάθε ημέρας εργασίας και με μόνους απομένοντες επί τόπου τους υπεύθυνους για αυτό το έργο θα γίνονται οι εκρήξεις.
Εντός του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και εντός των άλλων προστατευόμενων περιοχών όλες οι μεταφορές προσωπικού, εξοπλισμού και εκρηκτικών θα γίνονται οδικώς. Είναι αναμενόμενο επομένως πως θα υπάρξει ανάγκη επέκτασης και πιθανώς διαπλάτυνσης του εντός των περιοχών αυτών οδικού δικτύου και νέων συνδέσεών του με το επαρχιακό οδικό δίκτυο.
Εκτός του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και των άλλων προστατευόμενων περιοχών, όλες οι μετακινήσεις προσωπικού και εξοπλισμού θα γίνονται με ελικόπτερα.
Η απαιτούμενη εκχέρσωση σε κάθε θέση γεώτρησης θα είναι πλάτους 3 μέτρων (1,5 μ. εκατέρωθεν κάθε γραμμής). Προβλέπεται δε και ιδιαίτερο σκάμμα για γέμισμα με νερό κοντά σε κάθε θέσης γεώτρησης (11.538 τέτοια σκάμματα). Προβλέπονται ακόμα ανά διαστήματα 60 μέτρων και κατά μήκος όλων των γραμμών επί πλέον ιδιαίτερες αποψιλωμένες περιοχές απόθεσης του καθημερινά διακινούμενου με τα ελικόπτερα εξοπλισμού. Επί πλέον προβλέπονται 219 χώροι προσωρινής στάθμευσης ελικοπτέρων έκτασης περίπου ενός στρέμματος ο καθένας εκ των οποίων οι 152 θα είναι και σημεία εν λειτουργία ανεφοδιασμού των ελικοπτέρων σε καύσιμα. Αυτονόητο πως όλοι αυτοί οι σταθμοί θα πρέπει να έχουν για λειτουργικούς λόγους και για λόγους ασφαλείας σύνδεση με το τοπικό οδικό δίκτυο με προσβάσεις προβλεπόμενου πλάτους 3 μέτρων.
Σε υδάτινες περιοχές προβλέπεται η χρήση της μισής ποσότητας εκρηκτικών και η χρήση αεροσυμπιεστών για τα γεωτρύπανα, αντί μηχανών εσωτερικής καύσης όπως για όλες τις άλλες περιπτώσεις.
Τα γεωτρύπανα που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι ελαφρού και βαρέως τύπου και μια ιδέα για τον τύπο και το μέγεθός τους παρέχεται στις φωτογραφίες 5.4 4-1, 5.4 4-2, 5.4 4-3 και 5.4 4-4 του Περιβαλλοντικού Σχεδίου Δράσης. Η επί κάθε σημείου απαίτηση σε νερό του κάθε γεωτρύπανου θα είναι περίπου 250 λίτρα ανά γεώτρηση. Οι απαιτήσεις σε καύσιμα (βενζίνη και ντίζελ) ανά ημέρα και ανά γεωτρύπανο θα είναι 2.000 με 3.000 λίτρα.
Σε καθημερινή βάση και με πρόβλεψη συνολικής διάρκειας 265 ημερών τα ελικόπτερα θα ξεκινούν μισή ώρα μετά την ανατολή του ήλιου και θα πετούν συνεχώς μέχρι μία ώρα πριν τη δύση του. Ο μέσος χρόνος χρήσης ελικοπτέρων ανά χιλιόμετρο γραμμής σεισμικής έρευνας θα είναι 5,9 ώρες. Για να καλυφθούν λοιπόν τα 575.5 χιλιόμετρα των γραμμών έρευνας θα απαιτηθούν 3.395,45 ώρες πτήσεις ελικοπτέρων στο σύνολο της περιοχής, πράγμα που ισοδυναμεί με συνεχή χρήση τους για 282 δωδεκάωρα. Ανά πάσα στιγμή θα είναι εν πτήση δύο με τρία ελικόπτερα. Κάθε αποστολή ελικοπτέρου θα διαρκεί 1,5 ώρα και κάθε ελικόπτερο θα ανεφοδιάζεται έξι έως οκτώ φορές τη μέρα. Η κατανάλωση καυσίμων ανάλογα με τον τύπο του ελικοπτέρου (θα υπάρχουν διάφοροι τύποι) θα είναι 150 έως 850 λίτρα ανά ώρα.
Ποιες οι επιπτώσεις από τις σεισμικές έρευνες.
Με βάση όλα τα παραπάνω δεδομένα όπως αναφέρονται στο Σχέδιο Δράσης της ίδιας της ανάδοχης εταιρείας, αφήνω στη δική σας φαντασία και κρίση αν αυτά συνιστούν ή όχι σημαντική επέμβαση και ‘‘όχληση’’ επί του εδάφους και στον αέρα. Με απρόβλεπτες θα υποστήριζα εγώ, πάντως οπωσδήποτε όχι ευτυχείς συνέπειες για την άγρια πανίδα και χλωρίδα της περιοχής, όπως και για τους στην ευρύτερη περιοχή των επεμβάσεων οικισμούς και τις τουριστικές ή αγροτοκτηνοτροφικές μονάδες.
Οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συντάσσονται από γραφεία που έχουν ως εντολέα και αμείβονται από τις ανάδοχες εταιρείες έχουν ένα σκοπό: να εμφανίσουν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον όσο το δυνατό ηπιότερες, συχνά πνίγοντας και καμουφλάροντας μέσα στις ατελείωτες και επαναλαμβανόμενες λεπτομέρειες την ουσία που μπορεί να είναι άβολη για τις εταιρείες. Για ανθρώπους νοήμονες είναι κατά τη γνώμη μου χρησιμότερη η επιστράτευση μιας στοιχειωδώς προβλέπουσας κοινής λογικής για να αντιληφθούν τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες κάποιων ‘’αναπτυξιακών’’ έργων πολύ μεγάλης κλίμακας.
Η επίκληση από μέρους των εταιρειών και των μελετητών υπαλλήλων τους στην πλήρη και απαρέγκλιτη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία και με τις εγκεκριμένες ΣΜΠΕ μπορεί να αποτελεί, εφόσον βέβαια τηρηθούν, μια κάποια παρηγοριά, αλλά στην πράξη η παγκόσμια εμπειρία από ανάλογες περιπτώσεις έχει αποδείξει ότι αυτά δεν επαρκούν καθόλου για να ξορκίσουν το κακό που μπορεί να καιροφυλακτεί σε κάθε βήμα μιας περίπλοκης από εδάφους και αέρος επιχείρησης όπως αυτή που σχεδιάζεται στον τόπο σας.
Και για να δώσω ένα παράδειγμα του πόσο διαφορετική θα πρέπει να είναι η δική σας ανάγνωση και εκτίμηση των συνεπειών από τέτοιες επεμβάσεις στο περιβάλλον σε σχέση με την ανάγνωση και εκτίμηση που κάνουν οι ενδιαφερόμενες εταιρείες, θα αναφερθώ εδώ μόνο σε ένα παράδειγμα που αφορά την αέρια ρύπανση. Ειδικότερα γι’ αυτήν λοιπόν και μόνο για την πρώτη φάση των σεισμικών ερευνών, πριν δηλαδή την όποια μεταγενέστερη βαθύτερη γεωτρητική έρευνα ή εξόρυξη, προβλέπεται η συνολική παραγωγή των εξής αέριων ρύπων:
135,42 τόνοι μονοξείδιου του άνθρακα, 46,98 τόνοι αέριων υδρογονανθράκων, 69,09 τόνοι οξειδίων του αζώτου, 16,58 τόνοι διοξειδίου του θείου και 38,69 τόνοι εσπνεύσιμων σωματιδίων.
Η ποσοτικοποίηση αερίων σε τόνους μετριάζει στο μυαλό μας το μέγεθος της περιγραφόμενης ποσότητας. Αυτό που είναι πιο παραστατικό για να αντιληφθούμε τις αναφερόμενες ποσότητες αερίων είναι ο όγκος τους. Και αυτός αριθμητικά, εκφρασμένος σε κυβικά μέτρα, παρέχει μια καλύτερη αντίληψη των μεγεθών τους.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το διοξείδιο του θείου, ένα εξαιρετικά τοξικό για τον άνθρωπο και ιδιαίτερα επιβλαβές για τη φύση αέριο. Οι 16,58 τόνοι διοξειδίου του θείου αντιστοιχούν σε περίπου 6.000 κυβικά μέτρα του τοξικού αυτού αερίου. Και δεν είναι μόνο ότι το αέριο αυτό είναι τοξικό (ευτυχώς βέβαια που δεν θα εκλυθεί μονομιάς αλλά μοιρασμένο στις 263 μέρες της διάρκειας των σεισμικών ερευνών). Είναι και το γεγονός πως κατά μεγάλο ποσοστό μπορεί να ενσωματωθεί στα σταγονίδια της υγρασίας και της βροχής και να γίνει εκεί θειικό οξύ. Να επιστρέψει δε μετά στη γη ως όξινη πάχνη ή όξινη βροχή καταστρεπτική για τη δασική βλάστηση και τις καλλιέργειες. Το ίδιο και τα άλλα επιβλαβή αέρια -τεράστιες ποσότητες, αντιληπτές αν από τόνοι βάρους μετατραπούν σε αριθμούς κυβικών μέτρων- θα έχουν σημαντική επίπτωση στην υποβάθμιση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, τα δε αιωρούμενα εισπνεύσιμα σωματίδια ασφαλώς και θα αποτελέσουν και αυτά επιβαρυντικό παράγοντα για την ανθρώπινη υγεία.
Για τις ερευνητικές φάσεις ΙΙ και ΙΙΙ και για την τυχόν συνέχιση σε παραγωγική φάση.
Μετά από όλα τα παραπάνω προβλέπεται η έναρξη της ερευνητικής φάσης ΙΙ, της πρώτης δηλαδή βαθειάς γεώτρησης στη θέση όπου είχε επιχειρηθεί η παλαιότερη το 2001-2002 (Δήμητρα 1), φάση που προβλέπεται να διαρκέσει δύο χρόνια. Θα ακολουθήσει η ερευνητική φάση ΙΙΙ που θα διαρκέσει άλλα δύο χρόνια με ανόρυξη μιας δεύτερης βαθειάς γεώτρησης σε σημείο που θα καθοριστεί με βάση τα αποτελέσματα των σεισμικών ερευνών της φάσης Ι. Κατά τις δύο αυτές φάσεις (ΙΙ και ΙΙΙ) η περιβαλλοντική ‘’όχληση’’ θα είναι μεν τοπικά πιο εντοπισμένη αλλά πολύ εντονότερη και με περισσότερους και μεγαλύτερους δυνητικούς κινδύνους. Ο χρησιμοποιούμενος εξοπλισμός θα είναι πολύ βαρύτερος και τα ενδεχόμενα αστοχιών με σημαντικές αρνητικές συνέπειες αυξημένα. Καθόλου ασήμαντα δεν θα είναι επίσης τα επίπεδα των εκ της κανονικής λειτουργίας των γεωτρύπανων παραγόμενων αποβλήτων (πολφού γεωτρήσεων επιβαρυμένου με βλαπτικές για το περιβάλλον ουσίες: άλατα και οργανικά πρόσθετα κάποια από τα οποία τοξικά) που θα πρέπει να αποτίθενται σε χώρο ή χώρους ταφής τοξικών αποβλήτων, αέριων ρύπων (διοξειδίου του θείου, μεθανίου, οξειδίων του αζώτου, διοξειδίου του άνθρακα, υδρογονανθράκων, αιωρούμενων σωματιδίων κ.α.), όπως επίσης και οι αναπόφευκτες, παρά τα όποια μέτρα και την όποια επιτήρηση, διαφυγές ποσοτήτων από υγρά απόβλητα στο υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα.
Το κύριο πρόβλημα όμως στα δύο αυτά στάδια, όπως και στην όλη διάρκεια της πολύ μακρότερης σε χρόνο τυχόν συνέχισης σε παραγωγικό στάδιο, που μπορεί να επεκταθεί μέχρι και 35 χρόνια, θα είναι η διαχείριση των αποβλήτων (του τοξικού κυρίως πολφού που θα πρέπει και τότε να μεταφέρεται και αποτίθεται σε προβλεπόμενο ή προβλεπόμενους χώρους απόθεσης τοξικών αποβλήτων), όπως και ο συνεχώς επικρεμάμενος κίνδυνος κάποιας τεχνικής αστοχίας που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποκλεισθεί, παρά την έστω και με θρησκευτική ευλάβεια τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των αυστηρότερων ακόμα κανόνων ασφαλείας, όπως η συσσωρευμένη παγκόσμια εμπειρία έχει αποδείξει. Και αυτό γιατί οι δύο γεωτρήσεις που θα επιχειρηθούν, σύμφωνα με όλες τις μέχρι τώρα ενδείξεις, θα πρέπει να φτάσουν σε πολύ μεγάλο βάθος, πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα και τις υπάρχουσες στη χώρα μας εμπειρίες. Είναι δε οι κίνδυνοι υλικών αστοχιών στα πάμπολλα εξαρτήματα των γεωτρύπανων και οι σοβαρές αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα τις συνοδεύσουν τόσο μεγαλύτεροι όσο μεγαλύτερο και το βάθος της γεώτρησης. Εξάλλου, οι δύο γεωτρήσεις που επιχειρήθηκαν το 2001-2002 απέτυχαν να ολοκληρωθούν εξαιτίας ακριβώς του μεγάλου βάθους στο οποίο έφτασαν. Και το πρόβλημα, πέραν από το ότι η συνεχής σύνδεση των σωληνώσεων των γεωτρύπανων πρέπει να είναι άψογη σε όλο το μήκος της γεώτρησης -χιλιόμετρα ολόκληρα- είναι οι πολύ μεγάλες συνθλιπτικές πιέσεις που επικρατούν στα βάθη που θα αποτελέσουν στόχους των συγκεκριμένων γεωτρήσεων (βάθη μεγαλύτερα από 4.000 μέτρα). Να σημειωθεί ότι σε μια γεώτρηση ξηράς σε ένα βάθος 4.000 μέτρων αντιστοιχεί η υδροστατική πίεση που θα δεχόταν ένα βαθυσκάφος που θα καταδυόταν σε ωκεάνιο βάθος 10 χιλιομέτρων. Η οποιαδήποτε λοιπόν αστοχία του γεωτρύπανου είναι δυνατό να οδηγήσεις σε εκρηκτική άνοδο του παγιδευμένου σε βάθος υγρού ή αέριου υδρογονάνθρακα μαζί με τον υπάρχοντα στις σωληνώσεις πολφό και τα συμπαρασυρόμενα αέρια, κυρίως διοξείδιο του θείου και μεθάνιο, το πρώτο τοξικότατο, το δε δεύτερο που με την έξοδό του θα αναφλεγεί, με ολέθριες συνέπειες οι οποίες πολύ δύσκολα καταστέλλονται. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί κατά κανένα τρόπο να αποκλειστεί σε περιπτώσεις βαθιών γεωτρήσεων. Ακόμα και σε εκείνες που επιχειρούνται από τους πλέον έμπειρους γεωτρυπανιστές και από τις πιο αξιόπιστες εξορυκτικές εταιρείες. Γι’ αυτό εξάλλου και τα προβλεπόμενα μέτρα έκτακτων περιστατικών που δεν θα προβλέπονταν αν οι αστοχίες και τα σοβαρά ατυχήματα δεν υπήρχαν ως ενδεχόμενα. Τα δε μέτρα έκτακτων περιστατικών δεν αποτρέπουν βεβαίως τα ατυχήματα. Σχεδιάζονται, υπάρχουν και μπορεί να εφαρμοστούν επειδή ακριβώς τέτοια ατυχήματα δεν αποκλείονται. Και ας μην ξεχνάμε ακόμα πως μια σεισμική δόνηση στην περιοχή, ακόμα και μικρής έντασης, μπορεί να ραγίσει ή σπάσει τη σωλήνωση των γεωτρήσεων και να προκαλέσει τις καταστροφικές συνέπειες που μόλις περιέγραψα.
Πέρα όμως από το ενδεχόμενο ατυχημάτων και την αναπόφευκτη συνεχή επιβάρυνση του περιβάλλοντος στα πεδία των γεωτρήσεων, εάν υπάρξει πέρασμα στο παραγωγικό στάδιο αυτό θα συνοδευτεί και από σημαντική αλλαγή στη φυσιογνωμία και τις δραστηριότητες μιας πολύ ευρύτερης από τις θέσεις των γεωτρήσεων περιοχής, ενώ θα προσθέσει και άλλα ενδεχόμενα ατυχημάτων. Η εξυπηρέτηση των παραγωγικών εξορύξεων απαιτεί εγκαταστάσεις αποθήκευσης, συνεχή διακίνηση βαρέων οχημάτων και μηχανημάτων, διακίνηση καυσίμων για τη λειτουργία μηχανών εσωτερικής καύσης, διακίνηση για μετακινήσεις και τροφοδοσία του προσωπικού και, κυρίως, τη διοχέτευση των παραγόμενων υδρογονανθράκων σε λιμάνι(ια) φόρτωσης που θα αλλάξουν έτσι σκοπό και φυσιογνωμία, ενώ δεν πρέπει να αποκλειστεί και μια μελλοντική, με ξεχωριστή αδειοδότηση, εγκατάσταση και εργοστασίου διύλισης κάπου στην ευρύτερη περιοχή.
Έναντι όλων αυτών υπάρχουν οι προβλέψεις για δημιουργία θέσεων εργασίας (άμεσων και έμμεσων) και για την ενίσχυση της εθνικής και της τοπικής οικονομίας. Σ’ αυτά δεν θα αναφερθώ. Τα έχετε ακούσει από τους ενδιαφερόμενους ανθρώπους της εταιρείας και τους πρόθυμους υποστηρικτές τους και μάλλον θα τα ξανακούσετε πολλές φορές. Εσείς λοιπόν θα τα λάβετε και αυτά υπόψη και αφού ρίξετε και μια προσεκτική ματιά στη σχετική νομοθεσία, ιδίως τις παραγράφους 3, 5, 8 και 9 του νόμου 2289/1995 περί υδρογονανθράκων, θα πρέπει να αποφασίσετε αν οι προβλεπόμενες θέσεις εργασίας και όλα τα υπόλοιπα που σας τάζουν σας ικανοποιούν και αν αντισταθμίζουν τις αναπόφευκτες που θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις από την υλοποίηση των εξορύξεων. Και να λάβετε επίσης σοβαρά υπόψη πως μια άλλη συνέπεια της προχώρησης προς υλοποίηση του όλου εγχειρήματος θα είναι ο διχασμός και η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού στην περιοχή σας. Γιατί την υλοποίηση αυτή είναι αναπόφευκτο ότι κάποιοι θα την υποστηρίξουν, κατ’ εξοχήν εκείνοι που θα εργαστούν για την εταιρεία, ενώ κάποιοι άλλοι, οι περισσότεροι που ασχολούνται με τις δραστηριότητες που βλάπτονται από την εξόρυξη, θα την μάχονται.
Ένα σχετικό που αξίζει να αναφερθεί αφορά τους περίφημους πολλαπλασιαστές: θέλω λοιπόν να σημειώσω πως σε επεμβάσεις τέτοιου τύπου δεν υπεισέρχονται μόνο οι θετικά λειτουργούντες πολλαπλασιαστές αλλά και οι υπο-πολλαπλασιαστές, που θα τους αντιληφθούν και θα τους υποστούν όσοι θα θιγούν επαγγελματικά ή και θα χάσουν ίσως τη δουλειά τους από τη συγκεκριμένη τέτοιας φύσης και κλίμακας αλλαγής της ηπειρώτικης φυσιογνωμίας. Συμβαίνει δε σε κάποιες περιπτώσεις οι υπο-πολλαπλασιαστές να υπερτερούν ίσως και κατά πολύ των πολλαπλασιαστών.
Αν τυχόν υπάρξουν στο μέλλον εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Ήπειρο, όλα όσα μας έρχονται αμέσως στο νου στο άκουσμα της ονομασίας αυτού του τόπου θα αλλάξουν ριζικά. Θα είναι λίγο πιο σκούρα και μουντά, καλυμμένα από ένα λεπτό ή παχύτερο πετρελαϊκό επίχρισμα. Και κάποιες αναγνωρίσιμες και εμβληματικές ετικέτες διάφορων προϊόντων σας, γαλακτοκομικών, νερού, κρασιού, αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, μανιταριών, μελιού και τόσων άλλων, όπως Πίνδος, Δωδώνη, Ζαγόρι, Βίκος, Ζίτσα κ.λπ. να χάσουν την αίγλη τους και να θαμπώσουν κάπως -και αυτό δεν θα είναι από το κρύο και την υγρασία. Και αν οι πύργοι του Πάπιγκου σκιαστούν από τους πύργους των πετρελαιάδων δεν θα είναι επειδή οι τελευταίοι θα είναι ψηλότεροι. Και αν η Δωδωναία δρυς πάψει ν’ ανθίζει και να φυλλοβολεί την άνοιξη, τότε ο κάθε ηπειρώτης θα θυμηθεί, αργά πια, τους στίχους του ποιητή.
«Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου. Και αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις».
Σαράντης Δημητριάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου