Τεκμηριωμένα... δωσίλογος

Ο στρατηγός Αθανάσιος Χρυσοχόου μαζί με τον καθηγητή Περικλή Βιζουκίδη, τον περίφημο Φον Βιζουκίδη, υποδέχονται τους Γερμανούς. 

Παρ’ όλα αυτά μέχρι σήμερα, οδοί της Θεσσαλονίκης συνέχιζαν να έχουν τα ονόματα των δύο ανδρών!

Μία από τις πιο σημαντικές «οδομαχίες» μνήμης δόθηκε στη Θεσσαλονίκη και ειδικότερα στην αρμόδια επιτροπή ονοματοθεσιών της....

Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, η οποία πριν από οκτώ μήνες είχε μπλοκάρει για τυπικούς λόγους τη μετονομασία της οδού στρατηγού Αθανασίου Χρυσοχόου σε Αλμπέρτο Ναρ. 

Η μετονομασία της οδού «πέρασε» με τρεις ψήφους υπέρ και μία κατά, γεγονός που δεν έμεινε ασχολίαστο από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Τριαντάφυλλο Μηταφίδη.

Αποκαθηλώθηκε σήμερα από οδό της πόλης μας (έναντι Σχολής Τυφλών), το όνομα του φρούραρχου της Θεσσαλονίκης επί κατοχής και υπερασπιστή του αρχιεγκληματία Μαξ Μέρτεν, στρατηγού Αθανασίου Χρυσοχόου, στην ειδική επιτροπή ονοματοθεσίων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, με ψήφους 3 υπέρ και μία λευκή.
Το όνομα του Χρυσοχόου το απέδωσε το 1971 το διορισμένο από την Χούντα Δημοτικό Συμβούλιο. Μετά από 47 χρόνια επιτέλους θα καθαρίσει η πόλη από το όνομα ενός συνεργάτη των Ναζί.
Το νέο όνομα της οδού θα είναι Αλβέρτος Ναρ, γόνου θυμάτων του ολοκαυτώματος, σπουδαίου λογοτέχνη και θεματοφύλακα της ιστορικής μνήμης της πολυπολιτισμικής Θεσσαλονίκης.

 

Θυμίζουμε ότι η επιτροπή είχε κρίνει ότι ήταν μεν επαρκής ο φάκελος του Δήμου Θεσσαλονίκης για να τιμηθεί ο Θεσσαλονικιός Εβραίος λογοτέχνης Αλμπέρτο Ναρ, αλλά δεν υπήρχε επαρκής αιτιολόγηση για την αλλαγή του δρόμου με το όνομα του δωσίλογου στρατηγού Χρυσοχόου.

Τα στοιχεία κατατέθηκαν με ένα υπόμνημα-μελέτη τριάντα δύο σελίδων του Κέντρου Ιστορίας του δήμου (ΚΙΘ), στο οποίο καταγράφονται με «χειρουργική» ψυχραιμία και επιστημονική τεκμηρίωση η πορεία και η δράση του Χρυσοχόου.

Οπως είχε γράψει η «Εφ.Συν.» («Οδός δωσίλογου Χρυσοχόου», 7.6.2017), μέλος της επιτροπής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είχε πει μεταξύ άλλων τότε πως «η Αριστερά θέτει τέτοια θέματα για ανθρώπους που μπορεί όμως και να προσέφεραν στα χρόνια της Κατοχής».

Η «ένσταση» δεν είναι ρητορική. Απέναντι στον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Τριαντάφυλλο Μηταφίδη, τους δημοσιογράφους και ερευνητές Χρήστο Ζαφείρη και Σπύρο Κουζινόπουλο και παλαίμαχους της Αριστεράς παρατάχθηκαν και οι υποστηρικτές του στρατηγού, που δεν είναι άλλοι από την Ηπειρωτική Εστία Θεσσαλονίκης, ιδρυτής της οποίας είναι ο Χρυσοχόου.

Μόνο που όσοι ζητούσαν την αλλαγή της ονομασίας του δρόμου είχαν στα χέρια τους και την εισήγηση του Κέντρου Ιστορίας, της οποίας παρουσιάζουμε σήμερα βασικά σημεία.

Διότι ο πολυπράγμων και «επιδέξιος» Χρυσοχόου είχε φροντίσει να ξεχαστούν ή να διαστρεβλωθούν κάποια από τα κεντρικά στοιχεία της δράσης του, πέρα από τα βασικά και ήδη βεβαρημένα βιογραφικά στοιχεία του: επιτελάρχης του στρατηγού και δωσίλογου πρωθυπουργού Τσολάκογλου, έμμισθος γενικός επιθεωρητής Νομαρχιών Μακεδονίας και ορισθείς ως γενικός διοικητής Μακεδονίας επί Κατοχής, ενώ ήταν και μάρτυρας υπεράσπισης στη δίκη του Μαξ Μέρτεν, συντονιστή του Ολοκαυτώματος 45.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης.

 

 

Αρθρο της εφημερίδας «Μακεδονία» (18/2/1959) που αναφέρεται στη μαρτυρική κατάθεση του Χρυσοχόου στη δίκη του Μαξ Μέρτεν, μακελάρη των Εβραίων της πόλης. Με την κατάθεσή του απάλλασσε ή απέδιδε ελαφρυντικά στον Μέρτεν για τα εγκλήματά του | 

 

Στο προοίμιο κιόλας της έκθεσης του Κέντρου Ιστορίας αναφέρεται πως ο Χρυσοχόου μετά την απελευθέρωση «δικάστηκε και καταδικάστηκε τόσο για τη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς όσο και για την ανάληψη της προεδρίας της πρώτης κατοχικής (δωσιλογικής) κυβέρνησης».

Το ΚΙΘ παρατηρεί πως «στα τέλη Ιουλίου 1941 διορίστηκε από την κατοχική κυβέρνηση Γενικός Επιθεωρητής Νομαρχιών Μακεδονίας, ενώ ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν απαραίτητη για τον διορισμό του η έγκριση των γερμανικών Αρχών Κατοχής, αν και δεν μπορεί αυτή να πραγματοποιήθηκε εν αγνοία τους».

Το ΚΙΘ δείχνει τις έωλες αιτιάσεις και όσα υποστήριξε ο Χρυσοχόου στο Δικαστήριο Δωσιλόγων, πως αυτός είχε οργανώσει δίκτυο πληροφοριών για την αντιμετώπιση της βουλγαρικής αυτονομιστικής προπαγάνδας. Κυρίως ήταν αντικομμουνιστής.

Οπως αναφέρεται σε έγγραφό του προς τους νομάρχες και επάρχους της δικαιοδοσίας του, απέκλειε «κάθε ενδεχόμενο άσκησης βίας» και επαίνεσε «τη "φιλελληνική" στάση των Γερμανών, απέναντι στους οποίους προέτρεπε τον πληθυσμό να επιδεικνύει υπάκουη και νομιμόφρονα στάση»!

Το ΚΙΘ δεν εστιάζει μάλιστα -δίχως να αποσιωπά- στην πολιτική κριτική του ΕΑΜ στον Χρυσοχόου και απαντά σε όσα αυτός υποστήριζε για τις σχέσεις του με συμμαχικές κατασκοπευτικές ομάδες («Ζευς», «Καρτερός») που δρούσαν στη Θεσσαλονίκη για λογαριασμό της κυβέρνησης του Καΐρου και της μυστικής υπηρεσίας των ΗΠΑ, της Office of Strategic Servises (OSS).

Οπως αναφέρεται, «δεν δέχθηκε να μυηθεί στην οργάνωση ΥΒΕ, κυρίως επειδή δεν πίστευε στις οργανώσεις που ασκούσαν ένοπλη αντίσταση στους Γερμανούς», αλλά και «από το καλοκαίρι του 1942 κινητοποιήθηκε και εναντίον του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ με στόχο να αναχαιτίσει την κομμουνιστική προπαγάνδα», σε σημείο που η παράνομη εφημερίδα του ΚΚΕ, «Λαϊκή Φωνή», τον κατήγγειλε ως «όργανο της Γκεστάπο».

Λογικό, αφού στον Χρυσοχόου δεν άρεσε μεν η αντιγερμανική βία αλλά με την αντικομμουνιστική δεν είχε πρόβλημα και ζητούσε εξοπλισμό «νομιμοφρόνων κατοίκων», αυτών που μετεξελίχθηκαν στα γνωστά Τάγματα Ασφαλείας.

 

 

Με διαταγή του Χρυσοχόου τίθεται σε κυκλοφορία γερμανικό στρατιωτικό νόμισμα. | 

 

Το 1944 παραδέχθηκε μάλιστα ότι συμμετείχε σε προσπάθεια χρηματοδότησης των εγκληματικών ομάδων του Δάγκουλα και του Βήχου.

Κυρίως, όμως, ανέλαβε τη θέση του γενικού διοικητή Μακεδονίας και το τηλεγράφημα των πρακτόρων στο Κάιρο είναι χαρακτηριστικό: «Διεκόψαμεν πάσαν επαφήν μετ’ αυτού».

Λίγο πριν μπει ο ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη ματαίως δήλωνε ότι τα Τάγματα Ασφαλείας «ουδέποτε ανεγνωρίσθησαν ή αναγνωρίζονται παρά των Ελληνικών Αρχών», αφού αυτός σχεδίαζε και επιθυμούσε την είσοδο στην πόλη του Κισά Μπατζάκ… Κατονομάζεται μάλιστα ως ηθικός αυτουργός «αντεθνικών πράξεων πολλών Αξιωματικών της Φρουράς Θεσσαλονίκης…».

Ο Χρυσοχόου μετά από πολλές δικαστικές περιπέτειες αποφυλακίστηκε τον Ιούνιο του 1945 και τον ξαναβρίσκουμε μάρτυρα στη δίκη του Μαξ Μέρτεν, μακελάρη των Εβραίων της πόλης.

Οπως αναφέρει το ΚΙΘ, «με τη μαρτυρική του κατάθεση απάλλασσε ή απέδιδε ελαφρυντικά στον Μέρτεν για τα εγκλήματα που του αποδίδονταν», σε σημείο που εκνεύρισε το στρατοδικείο, το οποίο και τον κατσάδιασε για τις αντιφάσεις του.

Το ΚΙΘ υπενθυμίζει, τέλος, πως το όνομα του Χρυσοχόου αποδόθηκε σε δρόμο της πόλης από «το διορισμένο από τη δικτατορία της 21ης Απριλίου δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης»…

Σήμερα είναι η στιγμή που ένας από τους δρόμους της πόλης πρέπει επιτέλους να αφηγηθεί την αληθινή ιστορία του.

Απόστολος Λυκεσάς