Σαν σήμερα 12 Φλεβάρη 1945: Υπογράφεται η Συμφωνία της Βάρκιζας> Το Κείμενο της Συμφωνίας - Βίντεο

Στις 2 Φλεβάρη του 1945, στη Βάρκιζα, στο εξοχικό σπίτι του πολιτικού της Δεξιάς Παναγιώτη Κανελλόπουλου (στον οποίο οφείλεται το περίφημο:

«Η Μακρόνησος είναι ο Παρθενών της νεωτέρας Ελλάδος» καθώς και η μνημειώδους δουλικότητας προσφώνηση:

«Στρατηγέ μου, ιδού ο στρατός Σας» προς τον Αμερικανό στρατηγό Βαν Φλίτ, ουσιαστικό διοικητή του «εθνικού» στρατού), ξεκίνησε η διάσκεψη που έμελλε να ενταφιάσει –προσωρινά – τους αγώνες του Ελληνικού....

Λαού, το κομμουνιστικό κίνημα και την αριστερά, το όραμα για μια άλλη κοινωνία.

Η διάσκεψη αυτή, μετά από δέκα μέρες κατέληξε στην γνωστή «Συμφωνία της Βάρκιζας» το πρακτικό της οποίας υπογράφηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Συγκλονιστικές είναι οι φωτογραφίες των ανταρτών που παραδίνουν τ’ άρματα, όπως και τα κινηματογραφικά στιγμιότυπα που διασώζονται (ορισμένα περιλαμβάνονται στην ταινία του Φώτου Λαμπρινού: «Άρης Βελουχιώτης, Το Δίλημμα»).

Οι δύο πλευρές εκπροσωπήθηκαν από τριμελείς αντιπροσωπείες.

-Την κυβέρνηση Πλαστήρα εκπροσωπούσαν οι υπουργοί Εξωτερικών Ιωάννης Σοφιανόπουλος, Εσωτερικών Περικλής Ράλλης και Γεωργίας Ι. Μαρκόπουλος.

-Επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ ήταν ο γραμματέας του ΚΚΕ Γιώργης Σιάντος ενώ συμμετείχαν ο γραμματέας του ΕΑΜ Μήτσος Παρτσαλίδης (που ήταν και μέλος του Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ) και ο γραμματέας της ΕΛΔ Ηλίας Τσιριμώκος.

Στρατιωτικοί σύμβουλοι των δύο αντιπροσωπειών ήταν αντίστοιχα ο Παυσανίας Κατσώτας και ο αρχηγός του ΕΛΑΣ στρατηγός Στέφανος Σαράφης.

Άλλες εποχές τότε, άλλες σήμερα. Αξίζει όμως να μελετάμε την Ιστορία, κάνουμε λοιπόν ένα μικρό πληροφοριακό αφιέρωμα μέρα που ξημερώνει αύριο.

Αρχίζουμε «δημοσιογραφικά», με την περιγραφή που κάνει στην εφημερίδα της εποχής ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ο Γ. Ανδρουλιδάκης:

«Εις την αίθουσα της Διασκέψεως εισήλθον πρώτοι οι κυβερνητικοί αντιπρόσωποι. Ελαβον θέσιν εις ένα παραλληλεπίπεδον τραπέζι, καλυπτόμενον από απλούν έγχρωμον τραπεζομάνδηλον και περιστοιχιζόμενον από αναπαυτικά καθίσματα.

Εις την γωνίαν αι αναλαμπαί ενός τζακιού προσέδιδον μίαν, συμβολικήν ίσως θαλπωρήν εις την ατμόσφαιραν. Παραπλεύρως δύο μικρότερα τραπεζάκια παρεχωρήθησαν εις τους στενογράφους. Αμέσως εκλήθησαν οι εαμικοί αντιπρόσωποι. Εισήλθε πρώτος ο Σιάντος, ακολουθούμενος από τους άλλους δύο.

Ο παριστάμενος διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του αντιβασιλέως προέβη εις σχετικάς συστάσεις και αντηλλάγησαν θερμαί χειραψίες μεταξύ των κυβερνητικών και εαμικών εκπροσώπων.

Εν συνεχεία εισήλθον εις την αίθουσαν οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες και εγένοντο αι παρουσιάσεις. Αρχαιότερος μεταξύ αυτών είναι ο στρατηγός Σαράφης, απέναντί του δε οι κυβερνητικοί εμπειρογνώμονες τηρούν όλους τους τύπους της στρατιωτικής πειθαρχίας. Οι σύνεδροι λαμβάνουν τας θέσεις των.

Κάθεται ο κ. Σοφιανόπουλος έχων δεξιά τον κ. Μακρόπουλον και αριστερά τον κ. Περ. Ράλλην. Οι εαμικοί εκπρόσωποι εκάθησαν απέναντι των κυβερνητικών. Εις το κέντρον ο κ. Σιάντος έχων δεξιά τον κ. Παρτσαλίδην και αριστερά τον κ. Τσιριμώκον.

Προκειμένου να αρχίση η συνεδρίασις, οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες απεχώρησαν και παρέμειναν συνομιλούντες εις παρακείμενον δωμάτιον. Αμέσως μετά ταύτα ηγέρθη ο κ. Σοφιανόπουλος, όστις, αφού ανέγνωσε τον λόγον του απηυθύνθη εις φιλικόν τόνον προς τους εαμικούς εκπροσώπους, ειπών τα εξής περίπου:

«Εχω να σας πω λίγα ακόμη λόγια. Βρισκόμαστε εδώ και για κάποιον άλλο σκοπό: να σώσουμε την υπόθεση του αριστερισμού απάνω στην οποία τόσες ελπίδες στηρίζονται. Εσείς είστε οι πρωτομάρτυρες, κανείς δε θα σας το αρνηθή, αλλά υπάρχουν και άλλοι που δούλεψαν γι” αυτή την ίδια ιδέα. Ας μη γελιόμαστε, ο κόσμος τραβάει προς τα αριστερά. Αλλά είμαι βέβαιος ότι κανένας από μας εδώ δε θα θελήση ν” αναλάβη ενώπιον της ιστορίας την τεράστια ευθύνη της συνεχίσεως της σημερινής καταστάσεως».

Ο κ. Σιάντος ηγέρθη καταφανώς συγκεκινημένος και απήντησεν εις τον κ. Σοφιανόπουλον ως εξής: «Συμφωνούμε όλοι μας σ” αυτά που είπατε. Ολοι αισθανόμαστε ότι δεν πρέπει να συνεχιστή αυτή η κατάσταση και δε θα συνεχιστή. Θα βρούμε τρόπο να δώσουμε τα χέρια»»

Ο πρόεδρος λοιπόν της διάσκεψης Υπουργός Εξωτερικών Σοφιανόπουλος, πρόεδρος επίσης του Αγροτικού Κόμματος, δηλώνει από την αρχή …αριστεριστής(!) και θέτει σαν στόχο της την διάσωση της αριστεράς!

Η συγκλονιστική στιγμή της παράδοσης των όπλων από τους δακρυσμένους αντάρτες 

Γνωρίζουμε βέβαια σήμερα ότι οι Άγγλοι κινούσαν τα νήματα απ’ τα παρασκήνια και ήταν on line όχι μόνο με την κυβερνητική αντιπροσωπεία, αλλά όπως έχει επανειλημμένα γραφεί, και με τον Τσιριμώκο ο οποίος τους ενημέρωνε για τις εκάστοτε «κόκκινες γραμμές» της εαμικής αντιπροσωπείας. Δεν υπάρχει σπουδαιότερη ‘υπηρεσία’ σε μια διαπραγμάτευση από το να σε πληροφορούν για τις ‘κόκκινες γραμμές’ του αντιπάλου.

Γνώρισε άλλωστε και ο ελληνικός λαός τον τρόπο της «εφαρμογής» των συμφωνηθέντων… Το όργιο τρομοκρατίας που ακολούθησε, οδήγησε αργότερα τον Μήτσο Παρτσαλίδη να πει:

«Δεν τόκοβα καλύτερα το χέρι μου που υπέγραφα…»

Πριν προχωρήσουμε στα ιστορικά και πολιτικά στοιχεία της Συμφωνίας της Βάρκιζας, θα θέλαμε να ξεκαθαρίσουμε τα εξής:

-Δεν προσεγγίζουμε τις συντριπτικά βαριές στιγμές στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος με την πρόθεση να «δικάσουμε» τους ηγέτες ενός κινήματος με την ασφάλεια της απόστασης των 68 χρόνων που μας χωρίζουν, όσο και αν αποδείχτηκαν «λιποβαρείς» πολιτικά στο ζύγι της Ιστορίας, εργατικά στελέχη αυτοί απέναντι στις αλεπούδες του εγγλέζικου ιμπεριαλισμού.

-Πολύ περισσότερο δεν «χρεώνουμε» τη Βάρκιζα στους σημερινούς αγωνιστές του κομμουνιστικού κινήματος σε όποιο χώρο και αν βρίσκονται. Θεωρούμε ωστόσο χρήσιμο να προσεγγίζουν οι σημερινοί αγωνιστές τα ιστορικά γεγονότα εμβαθύνοντας πολιτικά στο «πάχος» της Ιστορίας, όχι για να βγάζουμε τα μάτια ο ένας του άλλου, αλλά για να βγάζουμε πολύτιμα συμπεράσματα για το σήμερα. Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι μετά τη Βάρκιζα ακολούθησε η εποποιία του ΔΣΕ.

Προχωρώντας λοιπόν στο πολιτικό μέρος του μικρού μας αφιερώματος, παραθέτουμε αρχικά κάποια αποσπάσματα από το  ΔΟΚΙΜΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ Α’ ΤΟΜΟΣ 1918-1949 σελ. 494 (εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, Αθήνα 2011)

27. Η Συμφωνία της Βάρκιζας

Η σύγκρουση του Δεκέμβρη 1944, που κράτησε 33 μέρες, στάθηκε ένας ηρωικός αγώνας για τη λευτεριά και έγραψε μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία της δημοκρατικής αντιιμπεριαλιστικής πάλης του ελληνικού λαού.

Οι μαχητές του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Πολιτοφυλακής, όλος ο λαός πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στους καινούργιους κατακτητές. Τελικά, μπροστά στις υπέρτερες αριθμητικά δυνάμεις, η αντίσταση του ΕΛΑΣ και του λαού της Αθήνας-Πειραιά κάμφθηκε.

Στην έκβαση της μάχης του Δεκέμβρη, εκτός από την ανεπάρκεια των δυνάμεων και των πολεμικών μέσων του ΕΛΑΣ, έχουν συντελέσει και οι εξής παράγοντες:

Η ηγεσία του Κόμματος αιφνιδιάστηκε από τα γεγονότα και αντέδρασε σπασμωδικά. Ανασυγκρότησε την ΚΕ του ΕΛΑΣ, χωρίς επιτελείο και μηχανισμό, που ανέλαβε τη διεύθυνση της μάχης της Αθήνας. Παραμέρισε το ΓΣ του ΕΛΑΣ, που διέθετε επιτελείο και υπηρεσίες και ανέθεσε στον Σαράφη και τον Άρη, με τις κύριες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, δευτερεύουσα αποστολή εναντίον του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο. Δε συγκέντρωσε έγκαιρα τις βασικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην Αθήνα, που ήταν το κύριο μέτωπο και δεν οργάνωσε αποτελεσματική επίθεση από τις πρώτες μέρες. Επίσης, δεν εμπόδισε τα διάσπαρτα στην ελληνική επαρχία βρετανικά στρατιωτικά τμήματα να μεταφερθούν στην Αθήνα και να πάρουν μέρος στις μάχες.

Ακόμη η ηγεσία του κινήματος δεν είχε προβλέψει ότι η κατάσταση πιθανόν να οδηγούνταν από τους Αγγλους και την αντίδραση σε ένοπλη σύγκρουση με επίκεντρο την πρωτεύουσα. Σ” αυτό οφείλεται και η μη έγκαιρη κατάρτιση σχεδίου. Το σχέδιο αντιμετώπισης της κατάστασης καταρτίστηκε εκ των υστέρων, όταν οι Αγγλοι και η αντίδραση είχαν προχωρήσει στην ένοπλη επέμβαση και μάλιστα και τότε ακόμα δε στρεφόταν εναντίον τους, αλλά εναντίον των δυνάμεων της ελληνικής αντίδρασης.

Στις 11 του Γενάρη 1945 ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τους Αγγλους υπογράφτηκε ανακωχή που καθόριζε ημερομηνία κατάπαυσης του πυρός την 14.1.1945.

Σύμφωνα με τους όρους της ανακωχής, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υποχρεώνονταν ως τις 18 του Γενάρη 1945 να εκκενώσουν τις περιοχές της Αττικοβοιωτίας-Εύβοιας, ένα μεγάλο τμήμα του Νομού Φθιωτιδοφωκίδας και το μεγαλύτερο• μέρος του Νομού Μαγνησίας. Επίσης, ν” αποσυρθούν από ένα τμήμα του Νομού Θεσσαλονίκης και την πόλη της Θεσσαλονίκης, τα νησιά Ζάκυνθο, Κύθηρα και Σποράδες, καθώς και ολόκληρη τη Βόρεια Πελοπόννησο.

Σ” αυτές τις συνθήκες άρχισαν στις 2 του Φλεβάρη 1945 στη Βάρκιζα Αττικής διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις αντιπροσωπείες του ΕΑΜ και της κυβέρνησης Πλαστήρα για το σταμάτημα της αιματοχυσίας και την αποκατάσταση της ειρήνης και της πολιτικής ομαλότητας στη χώρα.

Ύστερα από 10ήμερες συζητήσεις, στις 12 του Φλεβάρη 1945, υπογράφτηκε το κείμενο της συμφωνίας που είναι γνωστή σαν Συμφωνία της Βάρκιζας. (Βλέπε το πλήρες κείμενο της Συμφωνίας της Βάρκιζας στο βιβλίο Το ΚΚΕ. Επίσημα κείμενα, τόμος πέμπτος, σελ. 411-416.)

Στις διαπραγματεύσεις της Βάρκιζας το ΕΑΜ εκπροσώπησαν ο Γιώργης Σιάντος, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Δημήτρης Παρτσαλίδης, Γενικός Γραμματέας της Κ Ε του ΕΑΜ και ο Ηλίας Τσιριμώκος, Γενικός Γραμματέας της ΕΛΔ. Την κυβέρνηση του Ν. Πλαστήρα εκπροσώπησαν ο I. Σοφιανόπουλος, υπουργός Εξωτερικών, ο Π. Θ. Ράλλης, υπουργός Εσωτερικών και ο I. Μακρόπουλος, υπουργός Γεωργίας.

Στα κύρια σημεία της συμφωνίας προβλεπόταν ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να εξασφαλίσει την ελεύθερη εκδήλωση των πολιτικών φρονημάτων όλων των πολιτών, το σεβασμό των ατομικών ελευθεριών και να προβεί στην κατάργηση κάθε ανελεύθερου νόμου. Προβλεπόταν επίσης η αποστράτευση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και η συγκρότηση Εθνικού Στρατού με κανονική στρατολογία, η εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από τους συνεργάτες των κατακτητών και τους εγκάθετους της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας. Καθοριζόταν, τέλος, η διενέργεια, στη διάρκεια του 1945, ελεύθερου δημοψηφίσματος και στη συνέχεια εκλογών Συντακτικής Συνέλευσης.

Συμφωνία της Βάρκιζας - Μέρος Β΄

 

Στο δεύτερο (αλλά όχι τελευταίο) μέρος του ιστορικού μας αφιερώματος, ολοκληρώνουμε την παρουσίαση του σχετικού με την Συμφωνία της Βάρκιζας αποσπάσματος από το ΔΟΚΙΜΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ Α’ ΤΟΜΟΣ 1918-1949 σελ. 494 (εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, Αθήνα 2011 – οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Υπενθυμίζουμε ότι στο πρώτο μέρος του μικρού μας αφιερώματος (12 Φλεβάρη 1945: 

Υπογράφεται η Συμφωνία της Βάρκιζας,) υπάρχει το βίντεο με τις συγκλονιστικές εικόνες από τους αντάρτες που δακρυσμένοι παραδίνουν τα τιμημένα όπλα, «τα όπλα του ΕΛΑΣ…»

Πριν όμως παραθέσουμε το ντοκουμέντο από το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, αξίζει ίσως να σταθούμε λίγο στη σημειολογία της εικόνας από την ιστορική στιγμή της υπογραφής της επαίσχυντης για τον κόσμο της δουλειάς, τον κόσμο του αγώνα και της αριστεράς, συμφωνίας της Βάρκιζας. Της συμφωνίας που όπως θα δούμε στο τρίτο μέρος του αφιερώματός μας, μέσα από τα ‘ψιλά γράμματα’ και τις περίτεχνες διατυπώσεις που επέβαλε το αστικό μπλοκ και οι υποβολείς του, έμελλε να αποτελέσει την επίφαση της ‘νομιμοποίησης’ για τον αφανισμό και το ξεκλήρισμα τόσων και τόσων λαϊκών αγωνιστών.

Εύγλωττη είναι η φωτογραφική απεικόνιση της στιγμής που ‘πέφτει’ στο χαρτί η ‘βαριά υπογραφή’ της αντιπροσωπείας του ΕΑΜ, η υπογραφή του Γιώργη Σιάντου, Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ (αναπλήρωνε τον κρατούμενο στο Νταχάου Νίκο Ζαχαριάδη).

-Όρθιοι, σαν τα κοράκια, εκπρόσωποι και παρατρεχάμενοι της άλλης πλευράς, αφού πίεζαν με κάθε τρόπο μεταφέροντας και τη φωνή του κυρίου τους, του αγγλικού ιμπεριαλισμού, κοιτάζουν έκπληκτοι σαν να μην το πιστεύουν και οι ίδιοι, τον γραμματέα του ΚΚΕ να υπογράφει τον αφανισμό του αριστερού κινήματος.

-Στο κέντρο με τη στρατιωτική στολή αυτός, ο παλιός καπνεργάτης, ευθύς άνθρωπος και υπέρμαχος της τήρησης των δεσμεύσεων υπογράφει ευθυτενής.

Καθώς η μοίρα παίζει παράξενα παιχνίδια, έφερε τον  Γιώργη Σιάντο, ηγετικό εκπρόσωπο της αριστερής τάσης παλαιότερα (κατά την περίοδο 1928-1931 που ονομάστηκε περίοδος «της χωρίς αρχές φραξιονιστικής πάλης»), ιδιαίτερα επιφυλακτικό στα ανοίγματα των Άγγλων και διαφωνούντα με τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας, να πρωταγωνιστήσει αυτός στην κορυφαία πράξη του δράματος, υπογράφοντας τη συμφωνία της Βάρκιζας. Δυστυχώς, συμβαίνουν αυτά στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος.

-Δεξιά του ο γραμματέας του ΕΑΜ Μήτσος Παρτσαλίδης κοιτάζει τον συνυπογράφοντα, ενώ στα αριστερά του ο συνομιλητής των Άγγλων σε κείνες τις κρίσιμες ώρες Ηλίας Τσιριμώκος, στρέφει αλλού το βλέμμα θυμίζοντας πρόσωπο από τον μυστικό δείπνο…

ΔΟΚΙΜΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ Α’ ΤΟΜΟΣ 1918-1949 σελ. 494

Η Συμφωνία της Βάρκιζας δεν προέβλεπε τη χορήγηση γενικής αμνηστίας. Αμνήστευε μόνο «τα πολιτικά αδικήματα τα τελεσθέντα από τις 3 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής της συμφωνίας».

Ο Μήτσος Παρτσαλίδης, γενικός γραμματέας του ΕΑΜ και μέλος της αντιπροσωπείας στις συζητήσεις στη Βάρκιζα, σε μια συνέντευξη που έδωσε σε δημοσιογράφο είπε ότι «στην αρχή ολόκληρη η αντιπροσωπεία επέμεινε στην πλήρη, χωρίς καμιά εξαίρεση αμνηστία. Αυτό δεν το δέχτηκαν οι κυβερνητικοί και τα πράγματα έφτασαν ουσιαστικά σε διακοπή των διαπραγματεύσεων για δυο μέρες… Ο Τσιριμώκος ήταν αυτός που περισσότερο ήθελε να υποχωρήσουμε. Και να ζητήσουμε εγγυήσεις για να περιοριστεί όσο το δυνατόν ο κίνδυνος να επεκταθούν οι διώξεις… Και συμφωνήσαμε ότι θα έπρεπε να κάνουμε την υποχώρηση για να μην τραιναριστεί άλλο η υπόθεση… Το τραινάρισμα αυτό μπορεί να οδηγούσε στη ματαίωση της συμφωνίας και να επαναλαμβάνονταν οι επιχειρήσεις έπειτα από την ανακωχή που είχαμε κάνει με τον Σκόμπυ…» (Παναγιώτης Βενάρδος, Η Συμφωνία της Βάρκιζας, εκδόσεις «Το Ποντίκι», σελ. 98.)

Εξαιρούνταν από τη συμφωνία «τα συναφή κοινά αδικήματα κατά της ζωής και της περιουσίας, τα οποία δεν ήταν απαραιτήτως αναγκαία διά την επιτυχίαν του πολιτικού σκοπού». Ο όρος αυτός έδωσε τη δυνατότητα στην αντίδραση, με την αστυνομική τρομοκρατία και το μηχανισμό των δικαστηρίων, να εξαπολύσει ένα φοβερό διωγμό κατά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, χαλκεύοντας σε βάρος τους κατηγορίες για διάπραξη κοινών αδικημάτων κατά την περίοδο της κατοχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συνομιλίες στη Βάρκιζα άρχισαν μαζί με τα έκτακτα στρατοδικεία και τις πρώτες θανατικές καταδίκες.

Πέντε αγωνιστές, οι Δ. Αυγέρης, Μ. Μονέδας, Α. Μπερδής, Π. Μόνος και Ε. Μενεγάτος, καταδικάστηκαν στην εσχάτη των ποινών και οι δύο πρώτοι εκτελέστηκαν. Η συμφωνία επίσης δεν προέβλεπε συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση, ούτε την αποχώρηση των βρετανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα μετά τη λήξη του πολέμου.

 

Η Συμφωνία της Βάρκιζας δεν ανταποκρινόταν στο συσχετισμό των πολιτικών και στρατιωτικών δυνάμεων. Αν και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είχε υποστεί μερική ήττα στην Αθήνα, διατηρούσε σχεδόν ανέπαφες τις κύριες δυνάμεις του και διέθετε την αμέριστη υποστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού.

Συνεπώς, μπορούσε να συνεχίσει τον αγώνα για τη νίκη ή την υπογραφή συμφωνίας που θα εξασφάλιζε ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη του κινήματος.

Η συμφωνία αποτέλεσε απαράδεκτο συμβιβασμό και ουσιαστική συνθηκολόγηση με τους Άγγλους ιμπεριαλιστές και την ντόπια αντίδραση. Ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης γράφει ότι «τις παραμονές της Συμφωνίας της Βάρκιζας άρχισε μια εντατική δουλειά ανασυγκρότησης των μονάδων και τακτοποίησής τους με νέα διάταξη, ώστε στις αρχές του Φλεβάρη ο ΕΛΑΣ ήταν έτοιμος ν” αντιμετωπίσει οποιαδήποτε νέα επίθεση». (Στέφανος Σαράφης, Ο ΕΛΑΣ, σελ. 609.)

Στις 16 του Φλεβάρη 1945, ο Στέφανος Σαράφης και ο Άρης Βελουχιώτης υπέγραψαν την ημερήσια διαταγή του Γενικού Στρατηγείου για την αποστράτευση του ΕΛΑΣ. ( Στο ίδιο, σελ. 612-613. Το πλήρες κείμενο της ημερήσιας διαταγής για την αποστράτευση του ΕΛΑΣ.)

Όπως γράφει ο Σαράφης, ο Άρης αρνήθηκε να υπογράψει αυτή τη διαταγή και τελικά την υπέγραψε, όταν ο Σαράφης του είπε πως, αν δεν την υπογράψει αυτός, τότε δε θα την υπογράψει και ο ίδιος. ( Ενα χρόνο μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, ο ίδιος ο I. Σοφιανόπουλος, υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Πλαστήρα και πρόεδρος στις διαπραγματεύσεις της Βάρκιζας, δήλωνε:

«Αν ήξερα ότι τα τιμημένα όπλα του ΕΛΑΣ, με τα οποία ο λαός μας αντιστάθηκε στον κατακτητή, θα τα έδινε το κράτος στους Χίτες, δεν θα είχα υπογράψει ποτέ τη «Συμφωνία της Βάρκιζας».» (Βλέπε Π. Βενάρδος, Η Συμφωνία της Βάρκιζας, σελ. 17).)

Η ένοπλη αγγλική επέμβαση στάθηκε η πηγή της μεταπολεμικής κακοδαιμονίας της Ελλάδας. Ανέκοψε βίαια τη δημοκρατική εξέλιξη της χώρας και επέβαλε το καθεστώς της εθνικής υποτέλειας.

Η ηρωική αντίσταση του λαού της Αθήνας και του Πειραιά το Δεκέμβρη του 1944 στην ένοπλη επέμβαση των Άγγλων ιμπεριαλιστών αποτέλεσε συνέχεια και επιστέγασμα του μεγάλου αντιφασιστικού απελευθερωτικού αγώνα του ελληνικού λαού για την εθνική ανεξαρτησία και τη δημοκρατική ανάπλαση της Ελλάδας.

* * *

Η πατριωτική στάση και δράση του ΚΚΕ την περίοδο της ιταλικής και στη συνέχεια της γερμανικής επίθεσης ενάντια στη χώρα μας (1940-1941) στάθηκε ένας από τους αποφασιστικούς παράγοντες που έδωσαν στην ηρωική αντίσταση του ελληνικού λαού πανεθνικό χαρακτήρα.

Στα μαύρα χρόνια της ιταλογερμανικής κατοχής (1941-1944) το ΚΚΕ και το ΕΑΜ πέτυχαν τη συσπείρωση της τεράστιας πλειοψηφίας του λαού μας και διεξήγαγαν ένα σκληρό και ηρωικό αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας. Χάρη στη σκληρή, την ηρωική πάλη του ελληνικού λαού, στη διάρκεια ακόμα του αγώνα απελευθερώθηκε από το ζυγό του κατακτητή ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής γης.

Εκεί οι ελεύθεροι πληθυσμοί με την καθοδήγηση των οργανώσεων του ΕΑΜ και του ΚΚΕ έχτισαν τους δικούς τους λαοκρατικούς θεσμούς της Αυτοδιοίκησης, της Λαϊκής Παιδείας και της Λαϊκής Δικαιοσύνης. Αρχισαν να γίνονται αφέντες και νοικοκυραίοι στον τόπο τους. Και όταν οι ελεύθερες περιοχές διευρύνθηκαν και αγκάλιασαν το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, συγκροτήθηκε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης και συγκλήθηκε το Εθνικό Συμβούλιο που αποτέλεσαν νέα αφετηρία για τη διεύρυνση της Εθνικής Ενότητας. Ταυτόχρονα, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ είχαν ν” αντιμετωπίσουν την επίμονη υπονομευτική δραστηριότητα των Αγγλων ιμπεριαλιστών που επιδίωκαν να επαναφέρουν την παλιά κατάσταση πραγμάτων στην Ελλάδα και το καθεστώς της υποτέλειας και της εξάρτησης.

Η ηγεσία του ΚΚΕ, ενώ αποδείχτηκε ικανή να καθοδηγήσει με επιτυχία την πάλη για την επιβίωση του λαού και την απελευθέρωση της χώρας από τους κατακτητές, δεν μπόρεσε να οδηγήσει τις δυνάμεις της Αντίστασης στη ματαίωση των επιδιώξεων του αγγλικού ιμπεριαλισμού και της ντόπιας αντίδρασης, γιατί δεν εκτίμησε σωστά τις προθέσεις τους.

Ο αγώνας του ΚΚΕ και του ΕΑΜ για ανεξάρτητη και λαοκρατική Ελλάδα δεν ευοδώθηκε. Η λαθεμένη στρατηγική του κινήματος σχετικά με το πρόβλημα της εξουσίας μετά το διώξιμο του κατακτητή, η έλλειψη σωστού προσανατολισμού και ανάλογης προετοιμασίας για την αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης επέμβασης του αγγλοαμερικάνικου ιμπεριαλισμού προδίκασαν την αποτυχία. (Σχετικά με την αντίληψη της ηγεσίας του ΚΚΕ για το πρόβλημα της εξουσίας είναι πολύ χαρακτηριστικά αυτά που είπε ο γραμματέας της Κ Ε του Κόμματος σε συνέντευξη που έδωσε στις 2 του Μάρτη 1945 στο Ριζοσπάστη: «Ενώ μπορούσαμε» είπε ο Σιάντος, «ευκολώτατα να πάρουμε την εξουσία κατά την ώρα της αποχώρησης των γερμανών, δεν το κάναμε. Αντίθετα κρατήσαμε υποδειγματική τάξη και ασφάλεια, τότε που δεν υπήρχαν ούτε κυβερνητικά, ούτε αγγλικά στρατεύματα στην Ελλάδα.»)

Βασικές αιτίες των λαθών ήταν:

α) Η αδυναμία της ηγεσίας του ΚΚΕ να δει έγκαιρα και να συνδυάσει, σύμφωνα με τη μαρξιστική αντίληψη, το καθήκον της εθνικής απελευθέρωσης με την ταυτόχρονη αντιμετώπιση του προβλήματος της εξουσίας,

β) Η απουσία συλλογικής λειτουργίας της ηγεσίας, ιδιαίτερα στις πιο αποφασιστικές στιγμές του αγώνα, καθώς και η έλλειψη συλλογικής επεξεργασίας των βασικών ζητημάτων στρατηγικής και τακτικής του ένοπλου και μαζικού πολιτικού αγώνα.

Και γ) Η υπερτίμηση από την ηγεσία των δυνάμεων του αγγλικού ιμπεριαλισμού και η έλλειψη ξεκάθαρης αντίληψης για τις εγκληματικές προθέσεις του εναντίον του ΕΑΜικού κινήματος.

Τα λάθη της ηγεσίας του ΚΚΕ εκφράστηκαν κυρίως: Με τη συμφωνία υπαγωγής του ΕΛΑΣ στο Στρατηγείο της Μ. Ανατολής. Με τη συμφωνία του Λιβάνου που συνεπαγόταν απαράδεκτες υποχωρήσεις. Με τη συμφωνία της Καζέρτας που έθετε τις ένοπλες δυνάμεις της Εθνικής Αντίστασης υπό τις διαταγές του Αγγλου στρατηγού Σκόμπι. Με την έλλειψη προετοιμασίας, πολιτικής, ιδεολογικής, οργανωτικής, στρατιωτικής για τη μάχη του Δεκέμβρη. Με τη συμφωνία της Βάρκιζας που αποτελούσε απαράδεκτο συμβιβασμό και ουσιαστική συνθηκολόγηση απέναντι στους Αγγλους και την ντόπια αντίδραση.

Χωρίς τα λάθη αυτά θα διαμορφωνόταν άλλη κατάσταση στη χώρα μας και θα δυσκολευόταν η πραγματοποίηση των σκοτεινών αντιλαϊκών σχεδίων των Άγγλων ιμπεριαλιστών και της ντόπιας αντίδρασης και θα ήταν πολύ μεγάλες οι δυνατότητες νίκης του ΕΑΜικού κινήματος.

Τα λάθη, ωστόσο, δε μειώνουν την εξαιρετική τιμή που ανήκει στο ΚΚΕ για τον πρωτοποριακό ρόλο που διαδραμάτισε στην οργάνωση και την καθοδήγηση της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης.

Η ΕΑΜική Αντίσταση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στην ιστορία του ελληνικού λαού. Η σημασία της έγκειται στο γεγονός ότι έσωσε το λαό από την εξόντωση και τον εξανδραποδισμό, απελευθέρωσε τη χώρα από τους κατακτητές, δημιούργησε μια καινούργια μορφή λαϊκής εξουσίας στην Ελλάδα και συνέβαλε στον αγώνα των λαών κατά του φασισμού και του ιμπεριαλισμού.

Κύρια πηγή της αντιστασιακής εποποιίας υπήρξε η ενότητα των λαϊκών δυνάμεων, των προοδευτικών κομμάτων και οργανώσεων. Η συσπείρωση αυτή επιτεύχθηκε χάρη στην ενότητα της εργατικής τάξης, της συμμαχίας της με την αγροτιά, τα μεσαία στρώματα των πόλεων, την πατριωτική διανόηση και τη νεολαία.

Στη μεγαλειώδη αυτή πατριωτική συσπείρωση, πρωτοποριακός και αποφασιστικός στάθηκε ο ρόλος του ΚΚΕ. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, με τις ηρωικές παραδόσεις του, την αφοσίωσή του στα εθνικά και λαϊκά συμφέροντα, την πολύχρονη πείρα του, την αγωνιστικότητά του, τους ισχυρούς δεσμούς του με το λαό, την υπέρτατη θυσία δεκάδων χιλιάδων στελεχών, μελών και οπαδών του, αποτέλεσε τον πόλο συσπείρωσης της τεράστιας πλειονότητας του ελληνικού λαού, στάθηκε ο εμπνευστής, ο οργανωτής και καθοδηγητής της ΕΑΜικής παλλαϊκής Αντίστασης. Το ρόλο αυτό τον αναγνώρισαν όλα τα άλλα κόμματα και οργανώσεις που συνεργάστηκαν μαζί του στο ΕΑΜ και την ΠΕΕΑ.

Σημαντική υπήρξε η συνεισφορά του ελληνικού λαού στο συμμαχικό αγώνα. Αφού απέκρουσε την ιταλική επίθεση και καθήλωσε επί 6 μήνες στα αλβανικά βουνά τους φασίστες επιδρομείς, αντιπάλεψε τριάμισι χρόνια τους κατακτητές, βοήθησε τις συμμαχικές επιχειρήσεις στην Αφρική, ματαίωσε την επιστράτευση που ετοίμαζαν οι χιτλερικοί, δέσμευσε στην Ελλάδα σοβαρές στρατιωτικές δυνάμεις του εχθρού και του προξένησε μεγάλες απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και πολεμικό υλικό.

Η Εθνική Αντίσταση του ελληνικού λαού στα χρόνια 1940-1945 αποτελεί αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο ιστορικό επίτευγμα του λαού της Ελλάδας μετά το αθάνατο Εικοσιένα και στέκει περήφανα δίπλα στα πρώτα κινήματα αντίστασης των λαών της Ευρώπης. Δείχνει στον κάθε αγωνιστή, στον κάθε πατριώτη, στον κάθε δημοκράτη το δρόμο της τιμής και του καθήκοντος, το δρόμο που οδηγεί στη δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία και την κοινωνική πρόοδο.

  
Συμφωνία της Βάρκιζας –Μέρος Γ΄ (τελευταίο)

Στο τρίτο μέρος του ιστορικού μας αφιερώματος (τα δυο προηγούμενα), παραθέτουμε το πλήρες κείμενο της συμφωνίας της Βάρκιζας, καθώς και το συμπληρωματικό πρωτόκολλο συμφωνίας για στρατιωτικά ζητήματα που υπογράφουν ο Παυσανίας Κατσώτας για την κυβερνητική πλευρά και ο στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣ στρατηγός Στέφανος Σαράφης.

Ο πρώτος από αυτούς διετέλεσε αργότερα πολιτευτής και υπουργός Κοινωνικής Προνοίας της Ενώσεως Κέντρου, Δήμαρχος Αθηναίων και χουντικός στην επταετία. Στις εκλογές του 1977 ήταν υποψήφιος της Εθνικής Παράταξης του Στέφανου Στεφανόπουλου, δηλαδή του κόμματος που εκπροσωπούσε τη χούντα.

Ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης έχασε τη ζωή του το 1957 σε τροχαίο στη λεωφόρο Ποσειδώνος στον Άλιμο από αυτοκίνητο της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής που οδηγούσε αμερικανός λοχίας. Η γυναίκα του Μάριον Σαράφη που ήταν δίπλα του στο τροχαίο καθώς και η ΕΔΑ εκφράσανε την άποψη ότι επρόκειτο για πολιτική δολοφονία.

Από τα εννέα άρθρα της συμφωνίας της Βάρκιζας έμελλε να τηρηθεί μόνο ένα: το έκτο, αυτό που μιλούσε για τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, που ήταν και το «ζητούμενο» για τους Άγγλους, την αστική τάξη και τους μοναρχοφασίστες την εποχή εκείνη.

 

Εύγλωττα ήταν τα τηλεγραφήματα του Τσώρτσιλ προς τον υπουργό εξωτερικών και τον πρεσβευτή των Άγγλων στην Ελλάδα. Τόσο ο υπουργός Μεσογείου Μακ Μίλαν όσο και ο Βρετανός πρεσβευτής Ρέιντζιναλ Λήπερ παρακολουθούσαν στενά από τα παρασκήνια την πορεία των διαπραγματεύσεων.

Αν θέλουμε να είμαστε ακριβέστεροι, εφαρμόστηκε «μισό» ακόμη άρθρο: το άρθρο 3 στο σκέλος της εξαίρεσης από την αμνηστία των αδικημάτων «κατά της ζωής και της περιουσίας». Η εξαίρεση αυτή ήταν το παράθυρο για να οδηγηθούν στην εξόντωση και τον εξευτελισμό οι αγωνιστές της αντίστασης με το πρόσχημα της τέλεσης «βιομηχανίας» συναφών αδικημάτων. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι ο όρος «συμφωνίες της Βάρκιζας» χρησιμοποιείται συνεκδοχικά για να περιγράψει ετεροβαρείς συμφωνίες που αθετούνται.

Πριν δείτε τα δύο αυτά ιστορικά ντοκουμέντα, κλείνοντας αυτό το μικρό ιστορικό αφιέρωμα προσθέτουμε δυο λόγια ακόμη.

Καταρχήν για το ρόλο του Ηλία Τσιριμώκου στις κρίσιμες εκείνες ώρες (εικονίζεται δεύτερος από αριστερά στην πρώτη σειρά της φωτογραφίας. Αριστερά του ο Σιάντος με το δίκωχο και τη στολή, δεύτερος από δεξιά ο Παρτσαλίδης με το άσπρο παλτό).

Στο βιβλίο του Π. Βενάρδου «Η Συμφωνία της Βάρκιζας» (εκδόσεις Το Ποντίκι,1995, σελ. 103), διαβάζουμε για το κρίσιμο όπως είδαμε ζήτημα της αμνηστίας και το πώς τελικά υποχώρησε η εαμική αντιπροσωπεία:

«Ι. ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ (συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις της Βάρκιζας σαν κυβερνητικός παρατηρητής εκπροσωπώντας τον αρχιεπίσκοπο και αντιβασιλιά Δαμασκηνό):

Τελικά υποχώρησαν οι κομμουνιστές. Και υποχώρησαν όταν ο Ηλίας Τσιριμώκος πείστηκε από μένα την κρίσιμη εκείνη νύχτα να έρθει «από ‘δω». Δηλαδή να υποστηρίξει τη θέση της κυβέρνησης στο θέμα της αμνηστίας. Και τον πήρα και κατεβήκαμε στην Αθήνα στις 2 το πρωί. Και τον πήγα στην αγγλική πρεσβεία, όπου ο Μακμίλαν του έδωσε το λόγο του ότι «αυτά που σας λέει ο κ. Γεωργάκης και αυτά που λέει η κυβέρνηση (Πλαστήρα) εμείς σας τα εγγυώμεθα». Και επιστρέψαμε πίσω με τον Τσιριμώκο, ο οποίος έδωσε μια εξήγηση περί της απουσίας του, ότι ήταν άρρωστη δήθεν η μητέρα του. Τότε πλέον ο μονολιθισμός της κομμουνιστικής παράταξης έσπασε. Και ειδοποίησα τους Αγγλους επισήμους και επισπεύσαμε τη μονογραφή της συμφωνίας, η οποία έγινε στις 5 η ώρα τα χαράματα».

Ενώ λοιπόν στον Σιάντο και τον Παρτσαλίδη δικαιολογήθηκε ότι έλειψε ‘για τη φουκαριάρα τη μάνα του’, αυτός τα έψηνε με τον Μακμίλαν. Το χειρότερο βέβαια απ’ όλα, ήταν ότι πληροφορούσε την κυβερνητική αντιπροσωπεία για τις κόκκινες γραμμές της εαμικής. Υπονομεύοντας έτσι τη διαπραγματευτική της ικανότητα, πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες στην απέναντι πλευρά.

Όταν πολύ αργότερα ο Τσιριμώκος έγινε πρωθυπουργός των ‘αποστατών’ το ’65, η λαϊκή ρίμα τον περιέλαβε με το σκωπτικό τραγουδάκι (στο ρυθμό του «Τίνος είναι βρε γυναίκα τα παιδιά»):

«Η ιστορία του αρχίζει απ’ τα βουνά,

η ιστορία του αρχίζει απ’ τα βουνά,

κι ύστερα πάει στο κέντρο και μετά στη δεξιά,

Τσιριμώκο-Τσιριμώκο μασκαρά…»

Λίβανος – Καζέρτα – Δεκέμβρης – Βάρκιζα είναι τα ορόσημα που σφράγισαν την πορεία του κομμουνιστικού κινήματος της ηρωικής εκείνης εποχής. Σε προηγούμενη ανάρτησή μας (βλ. εδώ) είχαμε παραθέσει ένα μέρος της ιδιαίτερα αποκαλυπτικής επιστολής του Γεωργίου Παπανδρέου που είδε το φως της δημοσιότητας στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 2 Μαρτίου 1948.

 

Απαντώντας στην κριτική «από τα δεξιά» που του ασκούσε η Καθημερινή, ο Παπανδρέου ξεδιπλώνει εκεί τη διαλεκτική της πολιτικής της αστικής τάξης και του αγγλικού ιμπεριαλισμού, περιγράφοντας με απίστευτο κυνισμό το στόχο να βάλει «στο τσουβάλι» το λαϊκό κίνημα με ενδιάμεσους σταθμούς τις συμφωνίες Λιβάνου και Καζέρτας. Με τη γνωστή επιγραμματικότητα που τον διέκρινε, δηλώνει στον Τσώρτσιλ την ουσία της πολιτικής του: «Εξοπλισμός του Κράτους. Αφοπλισμός του ΕΑΜ».

Το τελεσίγραφο για αποστράτευση του ΕΛΑΣ στις 10 Δεκέμβρη και η σημασία του, η συμμετοχή του ΚΚΕ στην κυβέρνηση και η νομιμοποίηση της επέμβασης του αγγλικού ιμπεριαλισμού, το τσάκισμα του λαϊκού κινήματος και η αντιστροφή του συσχετισμού αναλύονται στυγνά στη μνημειώδη αυτή επιστολή.

Λίβανος – Καζέρτα – Δεκέμβρης – Βάρκιζα. Κι αν τα πράγματα είχαν πάει αλλιώς; Μπορούσαν να πάνε αλλιώς;

Άρης – Σαράφης στα Γιάννενα το 1944

Ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ Άρης Βελουχιώτης, που είχε έγκαιρα κρούσει τον κώδωνα, έχει βέβαια ιστορικά δικαιωθεί. Πρόσφατα μάλιστα αποκαταστάθηκε «πολιτικά», όχι «κομματικά». «Είχε δίκιο, αλλά παράκουσε το κόμμα», είναι το μήνυμα. Αυτή η μισή και ‘μίζερη’ αποκατάσταση, κρύβει βαθύτερη φιλοσοφία για το τι σημαίνει κομματικότητα και τι «δημοκρατικός συγκεντρωτισμός». Και στον πυρήνα αυτής της φιλοσοφίας βρίσκονται δυο θεμελιώδεις κατά τη γνώμη μας διαστρεβλώσεις:

Η πρώτη διαστρέβλωση αφορά στον όρο «δημοκρατικός συγκεντρωτισμός» που έχει καταντήσει να θεωρείται ότι σημαίνει «η μειοψηφία υποτάσσεται στην πλειοψηφία». Αν ήταν έτσι, μια σειρά αστικά κόμματα που διαγράφουν αντιρρησίες θα λέγαμε ότι λειτουργούν με δημοκρατικό συγκεντρωτισμό… Κι όμως, αυτό το αποστεωμένο κακέκτυπο που μας έχει εγχαραχθεί και έρχεται αυτόματα στη μνήμη όποτε ακούμε τον όρο αυτό, καμία σχέση δεν έχει με το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό των κλασικών που δεν αποτελεί σύνολο κανόνων εσωκομματικού σαβουάρ βιβρ αλλά αντίθετα συμπυκνώνει τον τρόπο της οικοδόμησης της σχέσης κόμματος – μαζών.

Πέρα από το ότι αυτή η στρεβλή αντίληψη της ‘κομματικότητας’ ταυτίζει υπόρρητα ‘το κόμμα’ με την εκάστοτε ηγεσία του, η δεύτερη διαστρέβλωση είναι ακόμη σοβαρότερη. Προτάσσει το κόμμα από το κίνημα υποτάσσοντας το δεύτερο στο πρώτο: Μπορεί το κόμμα να τσάκισε τότε με τα λάθη του το επαναστατικό κίνημα, αλλά ο Άρης έπρεπε να πειθαρχήσει. Όμως, το επαναστατικό κόμμα είναι αναγκαίο εργαλείο του επαναστατικού κινήματος και όχι αυτοσκοπός.

Όπως εύστοχα έχει λεχθεί, στο πρόσωπο του Άρη του Βελουχιώτη πρέπει να τιμήσουμε σήμερα το ρεύμα εκείνο που, αδύνατο και μειοψηφικό τότε αλλά συγκλονιστικό, διεκδικούσε όλη την εξουσία για το επαναστατικό κίνημα. Το ρεύμα εκείνο που, αν ‘ετελεύτησε εν στόματι μαχαίρας’ τότε, είναι ανάγκη σήμερα να γίνει ηγεμονικό, να φέρει στο προσκήνιο τις τάσεις ανατροπής απέναντι στο συμβιβασμό και τη διαχείριση, αναδεικνύοντας τις τάσεις χειραφέτησης απέναντι στην υποταγή.

Συμφωνία της Βάρκιζας

Το Κείμενο της Συμφωνίας

Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι, αφ’ ενός οι κ.κ. Ιωάννης Σοφιανόπουλος υπουργός επί των Εξωτερικών, Περικλής Θ. Ράλλης υπουργός επί των Εσωτερικών και Ιωάννης Μακρόπουλος υπουργός επί της Γεωργίας, αποτελούντες την υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως εξουσιοδοτημένη Αντιπροσωπεία, και αφ” ετέρου οι κ.κ. Γεώργιος Σιάντος Γραμματεύς της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδος, Δημήτριος Παρτσαλίδης Γραμματεύς της Κεντρικής Επιτροπής του Ε.Α.Μ. και Ηλίας Τσιριμώκος Γενικός Γραμματεύς της Ενώσεως Λαϊκής Δημοκρατίας (Ε.Λ.Δ.), αποτελούντες την υπό της Κεντρικής Επιτροπής του Ε.Α.Μ. προσηκόντως εξουσιοδοτημένην Αντιπροσωπείαν, συνήλθαμεν εις διάσκεψιν εις Βάρκιζαν και από κοινού εξητάσαμεν τα μέσα και τον τρόπον της καταπαύσεως του εμφυλίου πολέμου και της συμφιλιώσεως του Ελληνικού Λαού και κατελήξαμεν εις την κατωτέρω συνομολογηθείσαν συμφωνίαν.

 

Η Κυβερνητική Αντιπροσωπεία εξεδήλωσε κατά την σύσκεψιν ταύτην την σταθεράν θέλησιν της Κυβερνήσεως όπως άνευ νέας αιματοχυσίας τερματίση την θλιβεράν εσωτερικήν κρίσιν, αποκαταστήση την ενότητα του Κράτους και επαναφέρη την εσωτερικήν ειρήνην και την πολιτικήν ομαλότητα. Ούτω μόνον θα δυνηθεί ο Ελληνικός Λαός να αναλάβη την δημιουργικήν προσπάθειαν δια την ανοικοδόμησιν της Χώρας εκ των ερειπίων, τα οποία σκληροί αγώνες προς τους εξωτερικούς εχθρούς και ο αδελφοκτόνος πόλεμος επεσώρευσαν. Ίνα δε η επελθούσα συμφωνία προσλάβη τον χαρακτήρα ενός ακαταλύτου ηθικού συμφώνου, εκφράζοντος τας επιταγάς της πολιτικής συνειδήσεως του Ελληνικού Λαού, η Κυβερνητική Αντιπροσωπεία εζήτησεν όπως δι” αυτού διακηρυχθή η σταθερά θέλησις του Ελληνικού Λαού δια την ανάπτυξιν ελευθέρου και ομαλού πολιτικού βίου, του οποίου κύριον χαρακτηριστικόν θα είναι ο σεβασμός της πολιτικής συνειδήσεως των πολιτών, η ειρηνική διαφώτισις και διάδοσις πολιτικών ιδεών και ο σεβασμός προς τας ελευθερίας, τας οποίας ο Καταστατικός Χάρτης του Ατλαντικού και αι αποφάσεις της Τεχεράνης διεκήρυξαν και η συνείδησις των δι” αυτάς αγωνιζομένων ελευθέρων λαών απεδέχθη. Κατά την διάσκεψιν διεπιστώθη πλήρης συμφωνία αντιλήψεων της Αντιπροσωπείας του Ε.Α.Μ. επί των αρχών τούτων.

Άρθρον 1ον:

Ελευθερίαι. Η Κυβέρνησις θα εξασφάλιση σύμφωνα προς το Σύνταγμα και τας απανταχού καθιερομένας Δημοκρατικάς Αρχάς, την ελευθέραν εκδήλωσιν των πολιτικών φρονημάτων των πολιτών, καταργούσα πάντα τυχόν προηγούμενον ανελεύθερον Νόμον. Θα εξασφαλίση επίσης την απρόσκοπτον λειτουργίαν των ατομικών ελευθεριών, ως του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι και της δια του Τύπου εκφράσεως των στοχασμών. Ειδικώτερον η Κυβέρνησις θα αποκαταστήση πλήρως τας συνδικαλιστικάς ελευθερίας.

Άρθρον 2ον:

 Άρσις Στρατιωτικού νόμου. Ο Στρατιωτικός Νόμος θα αρθή ευθύς μετά την υπογραφήν της παρούσης συμφωνίας.
Άμα τη άρσει ταύτη, θα τεθή εις εφαρμογήν συντακτική πράξις πανομοιότυπος προς την ΚΔ’, δια της οποίας θα επιτρέπεται η αναστολή των εν τη ΚΔ” πράξει αναφερομένων άρθρων του Συντάγματος. Δια Διατάγματος θα ανασταλή αμέσως καθ” όλην την χώραν η ισχύς των άρθρων 5, 10, 20 και 95 του Συντάγματος. Η αναστολή αυτή θα εξακολουθήση μέχρι συμπληρώσεως του αφοπλισμού και της εγκαταστάσεως Διοικητικών, Δικαστικών και Στρατιωτικών Αρχών καθ” άπασαν την Χώραν. Όσον αφορά ειδικώτερον το άρθρον 5, τούτο δεν θα ανασταλή εις τας πόλεις Αθηνών και Πειραιώς μετά των προαστίων και συνοικισμών. Ειδικώς όμως δια τους μέχρι σήμερον συλληφθέντας, συνομολογείται ότι δεν ισχύει το άρθρον 5 του Συντάγματος και ότι ούτοι θα απολυθούν εντός του συντομωτέρου δυνατού χρόνου, διδομένων των προς τούτω αναγκαίων διαταγών προς τας αρμοδίους αρχάς. Οπαδοί του Ε.Α.Μ., ενδεχομένως συλληφθέντες και κρατούμενοι υπό άλλων οργανώσεων, θα αφεθούν ως τάχιστα ελεύθεροι.

Άρθρον 3ον:

Αμνηστία. Αμνηστεύονται τα πολιτικά αδικήματα τα τελεσθέντα από της 3ης Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής του παρόντος. Εξαιρούνται της αμνηστίας τα συναφή κοινά αδικήματα κατά της ζωής και της περιουσίας, τα οποία δεν ήσαν απαραιτήτως αναγκαία δια την επιτυχίαν του πολιτικού αδικήματος. Ο σχετικός Νόμος θα δημοσιευθή άμα τη υπογραφή της παρούσης συμφωνίας. Εξαιρούνται της αμνηστίας όσοι, υπόχρεοι εις παράδοσιν όπλων άτε ανήκοντες εις τας Οργανώσεις του Ε.Λ.Α.Σ., της Εθνικής Πολιτοφυλακής και Ε.Λ.Α.Ν., δεν παραδώσουν ταύτα μέχρι της 15 Μαρτίου 1945. Η τελευταία αυτή διάταξις περί εξαιρέσεως εκ της αμνηστίας μετά την διαπίστωσιν ότι ο αφοπλισμός του Ε.Λ.Α.Σ. επραγματοποιήθη, μη έχουσα πλέον δικαιολογητικον λόγον θα καταργηθή. Εγγυήσεις και λεπτομέρειαι της παρεχομένης αμνηστίας αναγράφονται εις το προσηρτημένον τω παρόντι σχέδιον Νόμου.

Άρθρον 4ον:

Όμηροι. Άπαντες οι πολίται οι συλληφθέντες παρά του Ε.Λ.Α.Σ. ή της Εθνικής Πολιτοφυλακής ή του Ε.Λ.Α.Ν. ανεξαρτήτως ημερομηνίας συλλήψεως, θα αφεθούν αμέσως ελεύθεροι. Όσοι τυχόν κρατούνται με την κατηγορίαν ότι είναι δοσίλογοι ή ένοχοι αδικημάτων, θα παραδοθούν εις την Δικαιοσύνην του Κράτους ίνα δικασθούν υπό των αρμοδίων κατά Νόμον Δικαστηρίων.

Άρθρον 5ον:

Εθνικός Στρατός. Ο Εθνικός Στρατός, πλην των κατ” επάγγελμα αξιωματικών και υπαξιωματικών, θα αποτελήται από οπλίτας των εκάστοτε στρατολογουμένων κλάσεων. Οι ειδικώς εκπαιδευθέντες εις τα νέα όπλα έφεδροι αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και οπλίται υπαρχόντων σχηματισμών θα παραμείνουν εν υπηρεσία. Ο Ιερός Λόχος θα παραμείνη ως έχει, εφ” όσον ευρίσκεται υπό τας αμέσους διαταγάς του Συμμαχικού Στρατηγείου, συγχωνευόμενος ευθύς κατόπιν εις τον Ενιαίον Εθνικόν Στρατόν, συμφώνως προς την ανωτέρω τεθείσαν βάσιν. Θα καταβληθή προσπάθεια ίνα επεκταθή η τακτική στρατολογία καθ” άπασαν την Ελλάδα, συμφώνως και προς την τεχνικήν ευχέρειαν και τας παρουσιασθησομένας ανάγκας. Εις τας ήδη υπάρχουσας μονάδας θα προσέλθουν προς κατάταξιν μετά την αποστράτευσιν του Ε.Λ.Α.Σ., οι ανήκοντες εις κληθείσας κλάσεις συμφώνως με το προσηρτημένον πρωτόκολλον. Θα απολυθώσι δε των τάξεων πάντες όσοι κατετάγησαν εις τας υπάρχουσας μονάδας, χωρίς να ανήκωσιν εις τας κληθείσας κλάσεις. Άπαντα τα μόνιμα στελέχη του Εθνικού Στρατού θα κριθώσιν υπό των Συμβουλίων, περί ων υπ” αριθ. 7 Συντακτική Πράξις. Τα πολιτικά και κοινωνικά φρονήματα των στρατευομένων πολιτών θα είναι σεβαστά.

Άρθρον 6ον:

Αποστράτευσις. Άμα τη δημοσιεύσει του παρόντος, αποστρατεύονται αι ένοπλοι δυνάμεις Αντιστάσεως και συγκεκριμένως ο Ε.Λ.Α.Σ, τακτικός και εφεδρικός, το Ε.Λ.Α.Ν. και η Εθνική Πολιτοφυλακή. Η αποστράτευσις και η παράδοσις των όπλων θέλουσι συντελεσθή κατά τα ειδικώτερον διαλαμβανόμενα εις το πρωτόκολλον το συνταχθέν υπό της Τεχνικής Επιτροπής, όπερ προσαρτάται εις το παρόν δεόντως μονογραφημένον. Το Κράτος θέλει ρυθμίσει τα των επιτάξεων των γενομένων υπό του Ε.Λ.Α.Σ. Τα παρά του Ε.Λ.Α.Σ. επιταχθέντα πράγματα, ζώα, αυτοκίνητα κλπ. άτινα θέλουσι παραδοθή εις το Κράτος, κατά λεπτομερέστερον εκτιθέμενα εις το συνταχθέν πρωτόκολλον, όπερ προσαρτάται τω παρόντι, θέλουσι θεωρηθή ως επιταχθέντα παρά του Ελληνικού Δημοσίου.

Άρθρον 7ον:

Εκκαθάρισις Υπαλλήλων. Η Κυβέρνησις θα προβή δι” Επιτροπών ή Συμβουλίων τα οποία ειδικός Νόμος θέλει ορίση, εις την εκκαθάρισιν των Δημοσίων Υπαλλήλων, Υπαλλήλων Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, Δημοτικών και Κοινοτικών τοιούτων και λοιπών υπηρεσιών εξηρτημένων εκ του Κράτους, ή επιχορηγουμένων υπ” αυτού. Κριτήρια της εκκαθαρίσεως θα είναι η επαγγελματική επάρκεια, ο χαρακτήρας και το ήθος, η συνεργασία μετά του εχθρού και η χρησιμοποίησις του υπαλλήλου ως οργάνου της δικτατορίας.

Υπάλληλοι εκ των ανωτέρω προσχωρήσαντες κατά τον χρόνον της κατοχής εις τας δυνάμεις αντιστάσεως επανέρχονται εις τας θέσεις των και θα κριθούν καθ” ον τρόπον και οι άλλοι υπάλληλοι. Τα αυτά ως άνω Συμβούλια θα κρίνωσι τους υπαλλήλους, οι οποίοι συμμετέσχον ή συνείργησαν εις την εκδήλωσιν των γεγονότων από της 3 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής του παρόντος. Τους εκ των τελευταίων τούτων ενεχομένους δύνανται να θέσουν εις διαθεσιμότητα επί τη βάσει των Νόμων, της οριστικής αυτών θέσεως καθορισθησομένης υπό της κυβερνήσεως ήτις θα προέλθη από τας εκλογάς της Συντακτικής Συνελεύσεως. Οι μέχρι τούδε τεθέντες εις διαθεσιμότητα δυνάμει αποφάσεως των Υπουργών θα υποβληθούν υπό την κρίσιν των εν αρχή του παρόντος αναφερομένων Συμβουλίων. Ουδείς υπάλληλος θα διωχθή μόνον δια τα πολιτικά του φρονήματα.

Άρθρον 8ον:

Εκκαθάρισις Σωμάτων Ασφαλείας. Η εκκαθάρισις των Σωμάτων Ασφαλείας, Χωροφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων, θα συντελεσθή το ταχύτερον παρ” Ειδικών εκκαθαριστικών Συμβουλίων με τα αυτά ως και οι Δημόσιοι υπάλληλοι κριτήρια. Άπαντες οι αξιωματικοί και οπλίται των εν λόγω Σωμάτων οι εμπίπτοντες εις τας διατάξεις του Νόμου περί αμνηστίας, οίτινες κατά την διάρκειαν της κατοχής προσεχώρησαν εις τας τάξεις του Ε.Λ.Α.Σ., του Ε.Λ.Α.Ν. ή της Εθνικής Πολιτοφυλακής, θα επανέλθουν εις τας θέσεις των και θα υποβληθούν εις την κρίσιν των εκκαθαριστικών Συμβουλίων, καθ” ον τρόπον και οι λοιποί συνάδελφοι των. Άπαντες οι αξιωματικοί και οι οπλίται των εν λόγω Σωμάτων, οι εγκαταλείψαντες τας θέσεις των από της 3 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής του παρόντος, τίθενται εις διαθεσιμότητα, της οριστικής αυτών θέσεως καθορισθησομένης παρά Συμβουλίων περί ων θα αποφασίση η μέλλουσα να προέλθη εκ των εκλογών κυβέρνησις.

Άρθρον 9ον:

Δημοψήφισμα και Εκλογαί. Το ταχύτερον δυνατόν, πάντως δε εντός του τρέχοντος έτους θα διεξαχθή εν πάση ελευθερία και γνησιότητι δημοψήφισμα, το οποίον θα τερματίση οριστικώς το πολιτειακόν ζήτημα, υποτασσομένων πάντων εις την απόφασιν του Λαού. Θα επακολουθήσουν δε ως τάχιστα και εκλογαί Συντακτικής Συνελεύσεως δια την κατάρτισιν του νέου Συντάγματος της Χώρας. Και αι δύο αντιπροσωπείας συμφωνούν, όπως προς έλεγχον της γνησιότητος της εκφράσεως της Λαϊκής θελήσεως παρακληθούν αι Μεγάλαι Σύμμαχοι δυνάμεις και αποστείλουν παρατηρητάς. Του παρόντος εγένοντο δύο όμοια, ων το εν έλαβεν η Κυβερνητική αντιπροσωπεία και το έτερον η Αντιπροσωπεία του Ε.Α.Μ. Εν Αθήναις, εν τω Υπουργείω των Εξωτερικών τη 12 Φεβρουαρίου 1945.

Η αντιπροσωπεία της Ελληνικής Κυβερνήσεως: Ι. ΣΟΦΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, Π. ΡΑΛΛΗΣ, Ι. ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ.

Η αντιπροσωπεία της Κεντρικής Επιτροπής του Ε.Α.Μ.: Γ. ΣΙΑΝΤΟΣ, Δ. ΠΑΡΤΣΑΛΙΔΗΣ, ΗΛ. ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ. Ο Γραμματεύς της Διασκέψεως: Γ. ΒΑΡΣΑΜΗΣ

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΔΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

1. “Αμα τη υπογραφή της παρούσης Συμφωνίας, τό Γενικόν Στρατηγεΐον του ΕΛΑΣ θά κηρύξη περαιωμένον τό έργον εσωτερικής αντιστάσεως και τό Γενικόν Στρατηγεϊον τοϋ ΕΛΑΣ θά έκδώση διαταγάς καταθέσεως των όπλων καί γενικώς άποστρατεύσεως των ενόπλων δυνάμεων ΕΛΑΣ (τακτικού καί εφεδρικού), ΕΛΑΝ και “Εθνικής Πολιτοφυλακής συμφώνως προς τους δρους τοΰ είδικοϋ σχεδίου άποστρατεύσεως.

Στο φανοστάτη της πλατείας των Τρικάλων…

2. Τό Γενικόν Στρατηγείον του ΕΛΑΣ θα λύση των προς τον ΕΛΑΣ καί το ΕΑΜ υποχρεώσεων τους μονίμους αξιωματικούς καί θά απολύση των τάξεων του ΕΛΑΣ, ΕΛΑΝ Καί Ε.Π. άπαντας τους εφέδρους αξιωματικούς καί οπλίτας.

3. Ή Κυβέρνησις θεωρεί τους μονίμους αξιωματικούς παντός όπλου του ΕΛΑΣ εν ενεργεία, άλλ” ούτοι θά κριθώσιν ως και οι λοιποί συνάδελφοι των υπό των Συμβουλίων των προβλεπομένων υπό της υπ” αριθ. 7 Συντακτικής Πράξεως. Επίσης θεωρεί εν ενεργεία τους μονίμους υπαξιωματικούς και οπλίτας παντός όπλου.

4. Ή Κυβέρνησις αναλαμβάνει την ύποχρέωσιν νά θεώρηση προσωρινώς έν ενεργεία-τους εφέδρους έκ μονίμων τους μή υπαγόμενους εις κρίσιν ύπό Συμβουλίων δυνάμει της ϋπ” αριθ. 7 Συντακτικής Πράξεως. Διά τούτους θά λάβη μέριμναν δπως ϋπαχθώσιν εις τους νόμους τους αφορώντας τους λοιπούς συναδέλφους των της αυτής κατηγορίας τους παραμείναντας είς τήν Ελλάδα ή ϋπηρετήσαντας εις ομάδας εσωτερικής αντιστάσεως.

5. Ή Κυβέρνησις αναγνωρίζει εφέδρους αξιωματικούς τους άποκτήσαντας τόν βαθμόν μέχρι της 28 Απριλίου 1941. Ή Κυβέρνησις δεν αναγνωρίζει τους εφέδρους αξιωματικούς τοΰ ΕΛΑΣ και λοιπών «Οργανώσεων τους όνομασθέντας ύπό τών «Οργανώσεων κατά τήν διάρκειαν τής κατοχής. Διά τούτους αναλαμβάνει τήν ύποχρέωσιν όπως εις περίπτωσιν προσκλήσεως των ύπό τά δπλα καΐ έφ” δσον θά συγκροτηθώσι σχολαί εφέδρων αξιωματικών έκ της κλάσεως των, κέκτηνται δέ τά υπό τών νόμων προβλεπόμενα προσόντα, εισάγονται υποχρεωτικώς εις τάς Σχολάς Εφέδρων. Τήν αυτήν ύποχρέωσιν αναλαμβάνει καί διά τόύς διατελέσαντας καπετανέους. Εξαιρετικώς καί μόνον ή Κυβέρνησις θά αναγνώριση ώς εφέδρους αξιωματικούς κατόπιν αυστηρών ανακρίσεων εκείνους έκ τών ύπό τών μονάδων αντιστάσεως όνομασθέντων αξιωματικών, οϊτινες κατέστησαν ανάπηροι ή έφονεύθησαν.

6. Ό χρόνος της υπηρεσίας αδιακρίτως αξιωματικών και οπλιτών ύπηρετησάντων είς μονάδας εσωτερικής αντιστάσεως, θά άνα-γνωρισθή ύπό τής Κυβερνήσεως ώς πολεμικός.

7. Ύπό τοϋ Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ θά παραδοθώσιν είς τό Γενικόν Έπιτελεΐον Στρατού εντός 30 ήμερων άπό τής υπογραφής της παρούσης αί κάτωθι καταστάσεις: α) Τών μονίμων αξιωματικών κατά κατηγορίας καί τών εφέδρων έκ μονίμων. β) Τών 1500 εφέδρων όνομασβέντων πρό τής 28 «Απριλίου 1941. γ) Τών 1270 εφέδρων δνομασθέντων ύπό τοϋ ΕΛΑΣ. δ) Τών 1001 καπετανέων του ΕΛΑΣ. ε) Τών αναπήρων καί φονευθέντων «Εφέδρων «Αξιωματικών τών όνομασθέντων ύπό του ΕΛΑΣ. Είς τάς καταστάσεις τών «Εφέδρων «Αξιωματικών και τών καπετανέων θα έμφαίνωνται καί τά στρατολογικά των στοιχεία.

8. Το υπό του ΕΛΑΣ καί ΕΛΑΝ κατεχόμενον παντός είδους πολεμικόν ύλικόν αρμοδιοτήτων Επιμελητείας Πυροβολικού, Μηχανικού, Ίππικού, Ίππωνειών, Αυτοκινήτων, Κτηνιατρικού, «Υγειονομικού (ήτοι τυφέκια, πιστόλια, αυτόματα δπλα, ελαφρά καί βαρέα, όλμοι, πυροβόλα, πυρομαχικά παντός είδους, έκκρητικαί Ολαι, νάρκαι, ασύρματοι, τηλεφωνικόν ύλικόν, αυτοκίνητα, τρακτέρ, οχήματα παντός είδους, ιστιοφόρα, βενζινόπλοια, τρόφιμα, ύγειονομικόν καί φαρμακευτικόν ύλικόν, κτήνη παντός είδους), περιέρχεται είς τήν κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου. Αί λεπτομέρειαι συγκεντρώσεως καί παραδόσεως τοΰ ύλικοΰ τούτου είς τήν Κυβέρνησιν καθορίζονται είς το είδικόν σχέδιον άποστρατεύσεως. Αί υποχρεώσεις τοΰ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ προς ίδιώτας κλπ. θά ρυθμισθώσιν ύπό του Κράτους ώς ορίζεται είς το γενικόν πρακτικόν.

9. Ό Έλεγχος εκάστης περιοχής κατεχόμενης ήδη ύπό του ΕΛΑΣ καί ή ασφάλεια ταύτης θά περιέρχεται διαδοχικώς είς τά Τμήματα «Εθνοφυλακής συμπαρισταμένων και Βρεταννικών Δυνάμεων συμφώνως τώ είδικώ σχεδίω άποστρατεύσεως και κατόπιν λεπτομερειακών διαταγών έκδοθησομένων ύπό του Βρεττανικού Στρατηγείου καί Γενικού Επιτελείου Στρατοΰ. Οι ύπό τού ΕΛΑΣ καί τής Ε.Π. κρατούμενοι υπόδικοι στρατιωτικοί καί ίδιώται θά παραδίδωνται είς τάς Μονάδας Εθνοφυλακής άμα τη έγκαταστάσει των μετά τών σχετικών δικογραφιών.

10. Είς τήν διάθεσιν τών τοπικών Μονάδων Εθνοφυλακής άμα τή έγκαταστάσει των εις έκάστην περιοχήν κατεχομένην ύπό τοϋ ΕΛΑΣ τίθενται άπαντες οι Μόνιμοι καί «Εφεδροι εκ Μονίμων αξιωματικοί τοΰ ΕΛΑΣ ώς καί Μόνιμοι υπαξιωματικοί καί όπλίται. Ούτοι μέχρις οριστικής διαθέσεως των υπό του Υπουργείου Στρατιωτικών θά μισθοδοτοϋνται μερίμνη τής «Εθνοφυλακής ώς καί οί λοιποί έν ενεργεία συνάδελφοι των.

11. Άπαντες οί «Εφεδροι αξιωματικοί καί οπλίται του ΕΛΑΣ θά μεταφερθώσιν είς τάς εστίας των μερίμνη τοΰ ΕΛΑΣ χρησιμοποιούντος τά μεταφορικά του μέσα μέχρι πέρατος τών μεταφορών καί τή συνδρομή τών Βρεττανικών «Αρχών. Έκ τούτων οί ανήκοντες είς κληθείσας κλάσεις στρατευθεισών περιοχών θά παρουσιασθώσιν είς τά οίκεϊα Κέντρα Κατατάξεως εντός 10ημέρου μετά τήν είς τάς εστίας των έπιστροφήν των. Τροφοδοσία θά χορηγηθή είς τους άπολυόμενους έκ τών διατιθεμένων πόρων του Ελασ. ΑΙ κατά τόπους στρατιωτικαΐ και πολιτικοί άρχαί θά μεριμνήσωσι διά τήν στέγα-σιν και τροφοδοσίαν τών διερχομένων.

12. Τά Νοσοκομεία του ΕΛΑΣ θά διατηρηθώσι προσωρινώς ώς έχουσι μέχρι συγκροτήσεως τακτικών Στρατιωτικών Νοσοκομείων. Τό προσωπικόν των θά είναι άοπλον. Τά ιδρύματα ταϋτα θά ενισχυθώσι τό ταχύτερον μερίμνη του υπουργείου Στρατιωτικών είς ύγειονομικόν προσωπικόν και ύλικόν.

13. Ειδική μέριμνα θά ληφθη ύπό τοϋ ΕΛΑΣ διά τήν συντήρησιν τών κτηνών μέχρι παραδόσεως τούτων. Τό προσωπικόν τό όποιον θά διάθεση διά τήν συντήρησιν τών κτηνών θά είναι άοπλον. Τά περί συγκροτήσεως του Έθνικού Στρατού περιλαμβάνονται είς τό γενικόν.

Έν Αθήναις τη 12 Φεβρουαρίου 1945

ΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΕΣ

Γράφει ο kokkiniotis

vathikokkino