Η ιστορία του τραγουδιού Bella ciao

Ιταλικό αντιστασιακό τραγούδι 

To «Bella Ciao» είναι ιταλικό αντιστασιακό τραγούδι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Η μουσική του τραγουδιού φαίνεται να είναι εμπνευσμένη από κάποιο παλιό παραδοσιακό τραγούδι, ενώ είναι άγνωστο από ποιον έχουν γραφεί οι στίχοι....

Το τραγούδι αυτό έχει αναπαραχθεί και διασκευαστεί από διάφορους καλλιτέχνες στα ιταλικά, τα αγγλικά, τα ελληνικά, τα ρωσικά, τα βοσνιακά, τα κροατικά, τα σερβικά, τα ουγγρικά, τα ισπανικά, τα φινλανδικά, τα γερμανικά, τα τουρκικά, τα ιαπωνικά, τα κινεζικά και τα κουρδικά.

Η μελωδία του τραγουδιού ήταν ήδη γνωστή και την τραγουδούσαν στις αρχές του 20ού αιώνα οι γυναίκες που μάζευαν ρύζι στις φυτείες της ιταλικής επαρχίας Terre d'Acqua κοντά στην Μπολόνια.

Οι στίχοι του τραγουδιού κατηγορούν τις δύσκολες συνθήκες εργασίας μέσα στον καυτό ήλιο. 

Η πρώτη γνωστή ερμηνεία του 1906 έχει τη μορφή αντίδρασης κατά του αφεντικού, που «μ' ένα ραβδί στο χέρι» παρακολουθεί τους εργάτες, χαραμίζει τη ζωή των γυναικών και δεν πληρώνει τους μισθούς. 

Η μέρα όμως πλησιάζει, που οι εργάτριες θα απελευθερωθούν.

Το τραγούδι έγινε παγκόσμια γνωστό όταν το τραγουδούσε η ιταλική αντίσταση ενάντια στο φασισμό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Στη διασκευή αυτή οι στίχοι του τραγουδιού εξυμνούν τον απελευθερωτικό αγώνα των παρτιζάνων και τον ηρωικό τους θάνατο.

Ως αντάρτικο τραγούδι, το Bella Ciao διατηρεί πολλά χαρακτηριστικά του δημώδους στην αρχιτεκτονική του: την κυκλική δομή, το πέρασμα από τη μια στροφή στην άλλη με επανάληψη λέξεων ή εικόνων, το μοτίβο του θανάτου και της ταφής, το μοτίβο της σκιάς, το φυσικό στοιχείο (λουλούδι) ως οιονεί μετενσάρκωση / τεκμήριο μνήμης, τους διαβάτες ως «χορό» του δράματος κ.ά.

Το 2008, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Repubblica ένα άρθρο που διερευνούσε το ενδεχόμενο το τραγούδι να έχει προέλευση γίντις. Έχει ενδιαφέρον ότι η υπόθεση αυτή ξεκίνησε από έναν μηχανικό, ονόματι Fausto Giovannardi που μια μέρα έτυχε να οδηγεί και να ακούει το CD “Klezmer – Yiddish swing music” και συνέλαβε τον εαυτό του να τραγουδά ασυναίσθητα πάνω στη μουσική κάποιου κομματιού το Bella Ciao. 

Ωραία ιστορία, και οι μελωδίες όντως έχουν κοινά στοιχεία — πλην όμως η εκδοχή της καταγωγής του παρτιζάνικου τραγουδιού από ένα δημώδες άσμα της αγροτικής εργασίας από την περιοχή της Βόρειας Ιταλίας, με ολόιδια δομή και μουσική, φαντάζει πολύ πιο πιθανή.

Ακολουθούν οι στίχοι στα ελληνικά και στα ιταλικά. Στη μετάφραση παραλείπεται η επανάληψη της φράσης “bella ciao” («αντίο, όμορφη»).

Το πρωί ξύπνησα
και βρήκα τους εισβολείς

Αντάρτη, πάρε με μαζί σου
Γιατί νομίζω πως θα πεθάνω

Κι αν πεθάνω αντάρτης
θα πρέπει να με θάψεις

Θα με θάψεις ψηλά στο βουνό
κάτω απ’ τον ίσκιο ενός όμορφου λουλουδιού

Και οι διαβάτες θα λένε:
«Τι όμορφο λουλούδι!»

Είναι το λουλούδι του αντάρτη
που πέθανε για τη λευτεριά.

Una mattina
Mi son’ alzato
O bella ciao, bella ciao
Bella ciao, ciao, ciao
Una mattina
Mi son’ alzato
E ho trovato l’invasor.

O partigiano
Porta mi via
O bella ciao, bella ciao
Bella ciao, ciao, ciao
O partigiano
Porta mi via
Che mi sento di morir.

Se io muoio
Da partigiano
O bella ciao, bella ciao
Bella ciao, ciao, ciao
Se io muoio
Da partigiano
Tu mi devi seppellir.

Seppellire
Lassù in montagna
O bella ciao, bella ciao
Bella ciao, ciao, ciao
Seppellire
Lassù in montagna
Sotto l’ombra di un bel fiore

E le genti
Che passeranno
O bella ciao, bella ciao
Bella ciao, ciao, ciao
E le genti
Che passeranno
Ti diranno: „Che bel fior”.

Quest’ è il fiore
Del partigiano
O bella ciao, bella ciao
Bella ciao, ciao, ciao
Quest’ è il fiore
Del partigiano
Morto per la libertà