Ήπειρος - Υδρογονάνθρακες: Πεδίο βολής για τεχνοκράτες #SaveEpirus #skouries

Ένας καθαρός τεχνοκράτης δεν πρέπει να είναι απλά καλός γνώστης των τεχνικών του κλάδου του, αλλά να κατέχει και τις μεθόδους ώστε τις γνώσεις αυτές να τις εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο και αποδοτικότερο για τον ίδιο τρόπο. 

Σε πρώτη προσέγγιση αυτό είναι απόλυτα θεμιτό. Μόνο που … να, σε κάποιες περιπτώσεις το ‘’ίδιον συμφέρον’’ του τεχνοκράτη είναι εκείνο που κυριαρχεί και κατευθύνει την παροχή των γνώσεων του, παρά οι ανάγκες και το συμφέρον εκείνων που τις επιζητούν ή, κάτι χειρότερο, εκείνων που έχουν πειστεί από τον ίδιο αυτόν τεχνοκράτη πως είναι απαραίτητο να τις επιζητήσουν. 

Στην τελευταία αυτή περίπτωση ο τεχνοκράτης δεν είναι μόνο καθαρός, άσπιλος δηλαδή και αμόλυντος από συναισθηματισμούς και κοινωνικοπολιτικούς περιορισμούς, αλλά είναι και, όπως ιταλιστί θα λέγαμε, capace di tutto....

Ένας που με καθαρά τεχνοκρατικά κριτήρια θα μπορούσαμε να τον δοξάσουμε κάπως έτσι: ‘’η μαγκιά στη ναφθαλίνη με κασμίρι και λουστρίνι’’.

Ο σεισμολόγος και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Άκης Τσελέντης έλαβε μέρος στις πρόσφατες ενημερώσεις (ο Θεός να τις κάνει) που έγιναν σε Ζίτσα και Ζαγόρι για το θέμα των εξορύξεων Υδρογονανθράκων στην Ήπειρο. Για την ακρίβεια έλαβε μέρος στη μία εξ αυτών, την πρώτη, στη Ζίτσα. Δεν ξέρω γιατί δεν έλαβε μέρος και στη δεύτερη, παρότι η συμμετοχή του είχε προαναγγελθεί. Μπορεί να του έτυχε κάτι σημαντικό του ανθρώπου.

Ο κ. Τσελέντης είχε προηγουμένως αρθρογραφήσει πολλές φορές περιγράφοντας και επισείοντας τους κινδύνους που εγκυμονούνται από τις σχεδιαζόμενες γεωτρήσεις, τόσο τις ερευνητικές όσο και τις παραγωγικές στη Δυτική Ελλάδα, σε ξηρά και θάλασσα. Μια μέρα πριν τις δύο αυτές ενημερώσεις (ο Θεός να τις κάνει) σε Ζίτσα και Ζαγόρι, ο κ. Τσελέντης προσκλήθηκε από ενδιαφερόμενους πολίτες (και πώς να μην προσκληθεί μετά τις τόσες του δημοσιογραφικές παρεμβάσεις για επικρεμάμενους κινδύνους) να κάνει μια ομιλία στα Ιωάννινα για το θέμα ακριβώς αυτών των κινδύνων. Εκεί, χωρίς να διστάσει καθόλου και προς έκπληξη των περισσότερων ακροατών που ήρθαν να τον παρακολουθήσουν με την ελπίδα πως θα προσθέσει κάτι στις προσπάθειες αποτροπής της υλοποίησης του σχεδίου εξόρυξης των υδρογονανθράκων, έκανε τις εξής τρείς εναρκτήριες δηλώσεις: α) ότι μιλάει ως τεχνοκράτης και μόνο, β) ότι είναι απόλυτα βέβαιος ότι οι γεωτρήσεις και η άντληση των υδρογονανθράκων θα γίνει βρέξει χιονίσει, και γ) ότι αν θέλουν οι ηπειρώτες να μετριάσουν τους κινδύνους από τις γεωτρήσεις αυτές (τις ερευνητικές και παραγωγικές) θα πρέπει να κάνουν κάτι ώστε να συμμετέχει και ο ίδιος στο όλο project με εφαρμογή μιας δικής του κατάλληλης για την περίσταση μεθόδου σεισμικής παρακολούθησης. Γιατί, ήταν προφανές, πως μέχρι την ημέρα εκείνη στο αρμόδιο υπουργείο σνόμπαραν τις προτάσεις του κ. Τσελέντη.

Την επόμενη, στο Δήμο Ζίτσας, ο κ. Τσελέντης είπε τα ίδια πράγματα ενώπιον των ανθρώπων του υπουργείου. Που τα ήξεραν ασφαλώς πολύ καλά και, υποθέτω, θα τα είχαν μέχρι τότε θεωρήσει ως αχρείαστες και άνευ ιδιαίτερης σημασίας παρεμβάσεις στο έργο αυτών που ανάλαβαν τις σεισμικές έρευνες στην Ήπειρο. Μόνο που τώρα, την ημέρα εκείνη, μπροστά στον κόσμο που είχε ακούσει πως ο κ. Τσελέντης κατέχει τον τρόπο να κάνει το όλο εγχείρημα πιο ασφαλές, ήταν δύσκολο στους ανθρώπους του υπουργείου να του αρνηθούν τη χάρη. Και, με βαριά καρδιά φαντάζομαι, μετά ασφαλώς και από κάποια τηλεφωνήματα εκεί που χρειαζόταν, τον πληροφόρησαν κατ’ ιδίαν πως θα συμμετάσχει και εκείνος με τη μέθοδό του και τους συνεργάτες του στο project της έρευνας και, γιατί όχι, και της εκμετάλλευσης που οι άνθρωποι του υπουργείου ευελπιστούν και εύχονται να ακολουθήσει.

Την επόμενη μέρα, στο Ζαγόρι, ανακοινώθηκε από μέρους του υπουργείου και επίσημα πως ο κ. Τσελέντης θα είναι πια συνεργαζόμενος με τα ερευνητικά επιτελεία και θα εφαρμόσει τη μέθοδό του (αφού τόσο πολύ το θέλει και αφού κάτι τέτοιο μπορεί να καθησυχάσει κάπως κάποιους πολίτες, πράγμα που ήταν και το κύριο επιζητούμενο από το υπουργείο κατά τις δύο ενημερώσεις –ο Θεός να τις κάνει). Ίσως γι’ αυτό ο κ. Τσελέντης δεν χρειαζόταν πια να μιλήσει στη δεύτερη εκείνη ενημέρωση και, αν δεν υπήρχε άλλος λόγος, ίσως γι’ αυτό δεν παρευρέθηκε καν. Τι παραπάνω να πει ο άνθρωπος και ποιον να πείσει; Mission had been accomplished. Α, και κάτι ακόμα: ο κ. Τσελέντης υπολόγιζε μας είπε πως για να εφαρμόσει τη μέθοδό του θα πρέπει να του εξασφαλιστούν κάπου ενάμισι εκατομμύριο ευρά.

Ένας καθαρός τεχνοκράτης πρέπει επίσης να έχει την ικανότητα να πείθει τον κόσμο -και όχι μόνο αλλά ενίοτε και τους υπεύθυνους που πρέπει να λάβουν μια βαρύνουσα απόφαση- ότι η λύση που επεξεργάστηκε και προτείνει είναι η άριστη δυνατή και η μόνη εφαρμόσιμη. Έστω και αν αυτή μπορεί να είναι στην πραγματικότητα η χειρότερη που θα μπορούσε να επιλεγεί, ενίοτε δε και επικίνδυνη έως καταστροφική. Και είναι δυο φορές καθαρός τεχνοκράτης αν μπορεί να υπερασπίζεται (με τη σιωπή του καμιά φορά ή με άνευ νοήματος επιχειρήματα) μια τέτοια πρότασή του, ακόμα και όταν το λαθεμένο, παράνομο ή επικίνδυνό της έχει πια φανερωθεί με τον πιο πανηγυρικό τρόπο. Πιστεύοντας ότι είναι τόσο πειστικός που τα λόγια του επισκιάζουν την τραγική για τον ίδιο και τους άλλους πραγματικότητα.

Ο κ. Σ. Παπαγρηγορίου είναι ο Πρόεδρος και Δ/νων Σύμβουλος της ENVECO, της μελετητικής εταιρείας που εκπόνησε το Σχέδιο Δράσης του προγράμματος των σεισμικών ερευνών στην Ήπειρο και που ασφαλέστατα θα αναλάβει -αν δεν έχει ήδη- να εκπονήσει και τις όποιες περιβαλλοντικές μελέτες χρειαστούν στο επόμενο στάδιο υλοποίησης των εξορύξεων για υδρογονάνθρακες, αν και όταν αυτές ξεκινήσουν προς μέγιστη ικανοποίηση των ανθρώπων του υπουργείου που είχαμε την ευτυχία να γνωρίσουμε από κοντά.
 

Ο κ. Παπαγρηγορίου δεν μπορούσε ασφαλώς να λείψει από τις δύο ενημερώσεις (ο Θεός να τις κάνει) στους Δήμος Ζίτσας και Ζαγορίου. Και ασφαλώς δεν περίμενε κανείς να αναφερθεί σε τίποτε άλλο από το πόσο υπεύθυνη δουλειά γίνεται και στην περίπτωση αυτή από το επιτελείο των επιστημόνων της ENVECO και πόσο πολύ σέβονται και τηρούν, αυτός και οι συνεργάτες του, το δόγμα: ‘’όλα γίνονται με πλήρη σεβασμό στο περιβάλλον και στην προστασία του, προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και προς εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος’’.

Στον κ. Παπαγρηγορίου τέθηκε από κάτω το ερώτημα κατά πόσο το δόγμα αυτό τηρήθηκε στην περίπτωση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που η ENVECO εκπόνησε για την εκμετάλλευση των Μεταλλείων Κασσάνδρας από την Ελληνικός Χρυσός (Σκουριές, Ολυμπιάδα κ.λπ.). Στην ερώτηση αυτή δεν απάντησε ευθέως, έδωσε όμως μια έμμεση και αποστομωτική όπως μάλλον νόμισε απάντηση πως η συγκεκριμένη ΜΠΕ διδάσκεται, ως υπόδειγμα περιβαλλοντικής μελέτης, στα ελληνικά, δεν θυμάμαι αν είπε και σε ξένα, Πολυτεχνεία.

Νέος ονειρευόμουνα να γίνω μηχανικός, αλλά οι καταστάσεις και κάποιες μου αδυναμίες δεν μου επέτρεψαν να εκπληρώσω αυτή μου την επιθυμία. Έτσι έγινα ένας απλός γεωλόγος. Θα ήθελα όμως τώρα, έστω και ως ακροατής, να παρευρεθώ και παρακολουθήσω τα μαθήματα εκείνα στις πολυτεχνικές σχολές όπου διδάσκεται η υποδειγματική ΜΠΕ για τα μεταλλεία Κασσάνδρας. Και αν σ’ αυτά τα μαθήματα επιτρέπονται ερωτήσεις και από απλούς ακροατές, να σηκωθώ και να ρωτήσω αυτούς που τα διδάσκουν τις τρείς συγκεκριμένες ερωτήσεις που στις δύο ενημερώσεις (ο Θεός να τις κάνει) τέθηκαν στον κ. Παπαγρηγορίου από κάτω, από το κοινό. Και να δω αν θα λάβω τις ίδιες απαντήσεις που ‘’έδωσε’’ ο κ. Παπαγρηγορίου.

Στην πρώτη ερώτηση που αφορούσε το αν η απόσταση μεταξύ του Στρατωνίου και του φράγματος ΧΥΤΕΑ Κοκκινόλακκα είναι 3,5 χιλιόμετρα, όπως αναφέρεται στη ΜΠΕ της ENVECO για τα μεταλλεία Κασσάνδρας, ή μόλις 400 μέτρα -όπως είναι εύκολο να διαπιστωθεί από χάρτες και δορυφορικές φωτογραφίες- ο κ. Παπαγρηγορίου απάντησε προβάλλοντας ακριβώς το γεγονός της διδασκαλίας αυτής της ΜΠΕ από τις πολυτεχνικές σχολές. Σα να μας έλεγε δηλαδή πως εκ του γεγονότος αυτού και μόνο η απόσταση αυτή οφείλει να είναι 3,5 χιλιόμετρα. Και αυτήν την απόσταση πρέπει να αναφέρουν οι καθηγητές που επιφορτίστηκαν με τη διδασκαλία της ΜΠΕ της ENVECO.

Στη δεύτερη ερώτηση που του τέθηκε, αν δηλαδή ήταν η βέλτιστη ή μήπως η τεχνικά χειρότερη δυνατή λύση η επιλογή να κατασκευαστεί ένα λιθόρριπτο και άνευ θεμελίωσης φράγμα συγκράτησης δεκάδων εκατομμυρίων τόνων επικίνδυνων αποβλήτων σχεδόν ιππαστί ενός από τα πιο επικίνδυνα ενεργά σεισμικά ρήγματα στη χώρα μας, ακριβώς δε πάνω από κατοικημένη περιοχή, ο κ. Παπαγρηγορίου απάντησε με μια εκκωφαντική σιωπή. Είμαι περίεργος αν οι καθηγητές που διδάσκουν τη ΜΠΕ της ENVECO στις πολυτεχνικές σχολές θα έχουν να προσθέσουν κάτι στην αιδήμονα επί του θέματος σιωπή του κ. Παπαγρηγορίου.

Στην τρίτη ερώτηση που του τέθηκε, για το αν εξακολουθεί να υποστηρίζει πως η προταθείσα στη ΜΠΕ της ENVECO ως βέλτιστη και μόνη εφαρμόσιμη (state of the art τρομάρα τους) τεχνική μεταλλουργικής επεξεργασίας (μια στην πραγματικότητα εντελώς αδόκιμη και επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία ελληνικής έμπνευσης τροποποίηση της μεθόδου της ακαριαίας τήξης) είναι πράγματι η βέλτιστη και η μόνη εφαρμόσιμη, απάντησε πως η μελετητική του εταιρεία έχει βοηθήσει στον χαρακτηρισμό …..ως natura πολλών περιοχών ……στη Θράκη. Έτσι ακριβώς, από την πόλη έρχομαι….. Κάτι όμως έπρεπε να πει πέραν του κλασικού ψαλτικού βηξίματος. Πρόσθεσε όμως, νομίζοντας πως απαντάει επί του θέματος, πως οι προτάσεις αυτής της ΜΠΕ πέρασαν επιτυχώς την αμφισβήτησή τους στο ΣτΕ. Μόνο που παρέλειψε να πει ο κ. Παπαγρηγορίου το πόσο πολύ εξέθεσε ο ίδιος και το μελετητικό του γραφείο τους δικαστές του ΣτΕ που, άσχετοι με τεχνικά θέματα και ως μη όφειλαν, υιοθέτησαν χωρίς ενδοιασμούς και ασμένως τον state of the art χαρακτηρισμό μιας μεθόδου που πρόσφατα ο ίδιος ο Δ/νων Σύμβουλος της Ελληνικός Χρυσός σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι είναι μια αδοκίμαστη και πουθενά στον κόσμο χρησιμοποιούμενη δική τους ‘’πατέντα’’: πατέντα της εταιρείας του (της Ελληνικός Χρυσός) δηλαδή, αλλά και της ENVECO του κ. Παπαγρηγορίου.

Ας είναι λοιπόν καλά οι υδρογονάνθρακες της Ηπείρου. Πληρώθηκαν οι πρώτες έμμεσες θέσεις και με την ευκαιρία γνωριστήκαμε και καλύτερα.

Toυ Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ